Na Marsu je došlo do dramatične promjene klime prije 400.000 godina, pokazuju podaci koje je prikupio kineski rover Žurong, piše portal Space.com.
Tim naučnika, koje predvodi Li Čunlaj iz Nacionalne astronomske opservatorije Kineske akademije nauka, iskoristili su instrumente rovera i snimke visoke rezolucije sa letjelice oko Marsa Tijanven-1 da detaljnije pogledaju velike pješčane dine blizu kojih je Žurong i sletio.
Dine u obliku polumjeseca erodirale su tokom stotina hiljada godina, a imaju duge mračne grebene, nazvane poprečni eolski grebeni (TAR), na vrhu polja dina, ali pod drugačijim uglom u odnosu na pravac vjetra. Ovi grebeni primijećeni su širom Marsa na srednjim geografskim širinama, ali dosadašnji modeli atmosferske cirkulacije nisu mogli da ih objasne.
Istraživanje dina, koje izvodi Žurong, pokazalo je da su tijela dina u obliku polumjeseca sastavljena od svjetlijih materijala od onih tamnijih, koji su formirali poprečne eolske grebene. Iz orbite, Tijanven-1 posmatrao je 2.262 svijetle dine širom Marsa i prema broju kratera koji su uticali na dine, istraživački tim je zaključio da su one nastale prije između 2,1 milion i 400.000 godina. To znači da su tamni poprečni eolski grebeni nastali na njima u posljednjih 400.000 godina.
Ovi podaci poklapaju se sa početkom i krajem posljednjeg velikog ledenog doba na Marsu. Formiranje poprečnih eolskih grebena u drugačijem uglu od dina ukazuje na to da su se pravci vjetra promijenili na kraju ledenog doba.
Ledeno doba je počelo i završilo se zbog promjena ugla pod kojim se Mars okreće oko svoje ose, do kojih dolazi u skladu sa Milnkovićevim ciklusima (nazvanih po srpskom naučniku Milutinu Milankoviću). Ovi ciklusi predstavljaju periodično pomijeranje ose planete koju izazivaju gravitacije Sunca, Jupitera i drugih planeta, kao i oblik orbite.
U slučaju Marsa, ugao rotacije pomjerio se između 15 i 35 stepeni prije između 2,1 milion i 400.000 godina, što je dovelo do pravog klimatskog haosa.
Ledeno doba na Marsu nije slično onom na Zemlji. Tipično je da tada na polovima Crvene planete bude toplije, a da se pokreti vodene pare i prašine kreću ka srednjoj geografskoj širini. Tokom posljednjeg ledenog doba, ova voda i prašina formirale su sloj debeo nekoliko metara koji i dalje postoji ispod nekih lokacija nižih od 60 stepeni geografske širine i skoro svuda iznad nje.
Trenutna geološka era na Marsu poznata je kao “amazonska epoha“, a počela je negdje prije između 3,55 i 1,88 milijardi godina.
“Shvatanje ‘amazonske’ klime je ključ za razumijevanje trenutnog pejzaža Marsa, promjenjivih rezervoara materije i atmosferskog stanja, ali je važno i koristiti ih za bolje razumijevanje nekadašnje klime Crvene planete. Posmatranje sadašnje klime može da pomogne da popravimo modele promjene klime i evolucije pejzaža, pa čak i da donesemo neke nove zaključke”, rekao je Li u saopštenju.
Rover Žurong sletio je na Mars 14. maja 2021. godine, čime je Kina postala treća zemlja koja je uspjela da spusti opremu na Crvenu planetu, a druga koja je na nju spustila rover. Prema dizajnu, on ima očekivani životni vijek od 93 zemaljska dana, ali je bio aktivan 347 dana. Od 20. maja 2022. nije aktivan zbog pješčanih oluja i zime, ali se očekuje njegovo buđenje kada temperatura i drugi uslovi budu normalniji.
