Međunarodna arheološka istraživanja realizovana na lokalitetu Svinjarička čuka tokom avgusta i septembra tekuće godine pružila su novi uvid u dugotrajno naseljavanje ove oblasti.
Lokalitet Svinjarička čuka leži na blago uzvišenoj obali Svinjaričke rijeke, u neposrednoj blizini čuvenog lokaliteta Caričin Grad, nedaleko od Lebana. Počev od 2018. godine, na lokalitetu se sprovode interdisciplinarna istraživanja međunarodnog karaktera, u okviru austrijsko-srpske naučne saradnje.
Rezultati prethodnih istraživanja ukazali su na dugotrajno naseljavanje ove riječne terase, tokom starijeg i srednjeg neolita (6000-5500 p.n.e), poznog bakarnog doba (kraj 4. milenijuma p.n.e.), srednjeg i poznog bronzanog doba (2. milenijum p.n.e.), starijeg gvozdenog doba i srednjeg vijeka. Stručni saradnik na ovom međunarodnom projektu, ispred Narodnog muzeja u Leskovcu, je viši kustos arheolog Vladimir Stevanović, koji je u aprilu tekuće godine, prezentovao našim sugrađanima najatraktivnije predmete sa ovog lokaliteta na izložbi „Arheologija Balkana u fokusu“ u saradnji sa Austrijskom akademijom nauka i Austrijskim kulturnim forumom, a koja je otvorena u Narodnom muzeju u Leskovcu.
Ovogodišnja kampanja arheoloških istraživanja na lokalitetu Svinjarička čuka u Štulcu kod Lebana trajala je od 14.8. do 17.9.2023. godine, a finansirana je od strane Austrijskog arheološkog instituta u Beču (Austrija), koji je, pored Narodnog muzeja u Leskovcu i Arheološkog instituta u Beogradu partner na ovom projektu.
Tokom ovogodišnjih istraživanja iskopavanja su se vršila na površini od 175 m 2 , relativne dubine 0,6-2,4 m, u sedam kvadranata u sondama S1, C1 i N1.
U sondi S1 nastavljen je rad na istraživanju kultrnih slojeva starijeg neolita (starčevačka kultura), koji su datovani u vreme prve polovine 6. milenijuma pre n.e. Ovde su registrovani ostaci konstrukcije od pleteri i lepa, sa pratećim jamama za stubove, koji najverovatnije predstavljaju ostatke kakvog stambenog objekta.
U sondi C1, koja je tokom ovogoišnje kampanje otvorena u centralnom delu lokaliteta, iskopavana je površina dimenzija 7 h 3 m, kako bi se potencijalno istražila anomalija koja je dobijena geomagnetnim merenjima 2017. godine. U južnom delu sonde registrovan je grob, najverovatije iz perioda ranog bronzanog doba. Grobna konstrukcija sastojala se od kamenih ploča koje su najverovatnije formirale pravougaonu cistu, a pokojnik je na dno ciste položen u zgrčenom položaju na levom boku. Od grobnih priloga otkriveni su delovi nakita od plemenitog metala, naušnica i salteleon, položeni pored glave pokojnika.
U sondi N1 nastavljena su istraživanja i prikupljanje uzoraka iz kulturnih slojeva starijeg neolita (starčevačka kultura) kao i istraživanje ostataka spaljenog objekta u kome su otkrivene različite instalacije izrađene od pleteri i lepa.
Tokom iskopavanja pronađen je veliki broj keramičkih fragmenata, antropomorfnih i zoomorfnih figurina, oruđa od različitih materijala, kao i drugih arefakata iz svih perioda zastupljenih na lokalitetu. Zatvorene arheološke cjeline istražene tokom ove godine su stambeni objekat (kuća) iz ranog neolita i grob iz ranog bronzanog doba.
Uporedo sa iskopavanjima trajao je proces pranja, sušenja i obrade nalaza, kao i ilustrovanje istih. Dokumentacija je vođena na terenu, a ažurirana kasnije u bazi u Prekopčelici.
O PROJЕKTU
Naučna saradnja između Austrijske Akademije nauka (Barbara Horejš) i Arheološkog instituta u Beogradu (Aleksandar Bulatović) započeta je 2017. godine. Regionalni fokus ove naučne saradnje leži u oblasti Leskovačkog basena, koji pokriva površinu od oko 1.600 km 2, odnosno prvom naseljavanju ove oblasti tokom neolitskog perioda, prije oko 8000 godina. Jedan od aspekata projekta predstavlja dijahrona perspektiva promene prirodnog okruženja, od neolita do kraja bronzanog doba. Regionalni partner na projektu je Narodni muzej u Leskovcu (Vladimir Stevanović).
Interdisciplinarna istraživanja i arheološka iskopavanja finansirana su od strane Austrijskog naučnog fonda (FWF projekat NЕOTЕCH no. P32096-G25) i Inovativnog fonda Austrijske Akademije nauka (projekat Visualising the Unknown Balkans).
PROJЕKTNI TIM
Međunarodni tim predvode prof. dr Barbara Horejš (Beč) i dr Aleksandar Bulatović (Beograd). Članovi tima su postdoktoranti, stručnjaci u oblasti analiza upotrebe kamenih alatki (L. Ditrih/Beč), mikromofrologije i radiokarbonskog datovanja (L. Vebster/Beč), porijekla sirovina (M. Brandl/Beč), predmeta od okresanog kamena (B. Milić/Barselona), petroloških analiza (K.Burk/Beč), arheobotaničkih analiza (D. Filipović/Kil-Beograd), arheozooloških analiza, geofizike (K. Majer/Berlin) i geografije (S. Šnajder). Članovi tima su i arheolozi, inženjeri, tehničari i fotografi koji svojim eskpertizama doprinose terenskim istraživanjima (V. Stevanović/Leskovac, 1. Burner, D. Blatner i F. Ostman/Beč), kao i studenti doktorskih studija (O. Mladenović/Beograd).
