Mali instrument "Moksi" (MOXIE - Mars Oxygen In-Situ Resource Utilization Experiment), malo veći od akt tašne, proizvodiće kiseonik na Marsu za astronaute, navode naučnici.
Atmosfera Marsa, u sadašnjem stanju, nije pogodna za ljudski život. Veoma je "tanka", ima 100 puta manje gustoće od Zemljine, a sastoji se uglavnom od ugljen-dioksida.
Bilo koji čovjek koji bi pokušao da udahne na "Crvenoj planeti" ubrzo bi shvatio da - uopšte ne diše.
Ali, mali instrument, tek malo veći od aktovke, pouzdano ispumpava kiseonik, koji se može udisati.
To je prva demonstracija obrade resursa za ljudsku upotrebu na drugoj planeti, odnosno utvrđivanje načina na koji bi se mogao proizvesti vazduh za disanje za ljudsku misiju na Mars.
"Moksi" je instaliran unutar Nasinog rovera "Perseverans" i koristi proces elektrolize za razdvajanje ugljen-dioksida sa Marsa na ugljen-monoksid i kiseonik.
Između februara 2021, kada je "Perseverans" sletio na Mars, i kraja 2021, "Moksi" je proizveo kiseonik sedam puta i nastavće to da čini, navodi NASA.
Ovo je prva demonstracija stvarnog korištenja resursa na površini drugog planetarnog tijela i njihove hemijske transformacije u nešto što bi bilo korisno za ljudsku misiju.
U tom smislu, to je istorijsko ostvarenje, objašnjava DŽefri Hofman sa Univerziteta MIT, bivši astronaut i zamjenik glavnog naučnika koji vodi projekat "Moksi".
Proizvodnja kiseonika putem elektrolize nije nova stvar. Međunarodna svemirska stanica koristi elektrolizu za razdvajanje vode na vodonik i kiseonik i na taj način dopunjuje svoju zalihu vazduha za disanje.
Međutim, na Marsu bi voda mogla biti previše dragocjena za korištenje na ovaj način, ako postoji druga dostupna metoda.
Sat vremena rada "Moksija" trenutno omogućava 20 minuta kiseonika za jednu osobu - astronauta.
Proizvodnja kiseonika sa takvim instrumentom jeste proces u više koraka.
"Moksi" prvo uvlači marsovski vazduh kroz filter koji ga čisti. Zatim se taj vazduh komprimira, zagrijava i šalje kroz elektrolizer "krutog oksida".
Elektrolizer razdvaja ugljen-dioksid na ugljični monoksid /koji se ispušta nazad u Marsovu atmosferu/ i jone kiseonika.
Zatim se joni kiseonika rekombinuju u O2, ili molekularni kisik, kome se zatim mjeri količina i čistoća prije nego što se ponovno ispusti.
Naučnici su utvrdili da je ovaj proces pouzdano rezultirao proizvodnjom kiseonika koji se može udisati.
Nakon nekoliko sati zagrijavanja, "Moksi" radi sat vremena po eksperimentu, nakon čega slijedi period isključivanja.
U jednosatnom radu, "Moksi" je dizajniran za proizvodnju do 10 grama kiseonika - prenose naučni portali.
