Dosad nepoznata mreža više od 100 naselja iz bronzanog doba otkrivena je u današnjem Banatu, na prostoru Srbije, Rumunije i Mađarske. Ostaci mega-tvrđava, kako su ih nazvali naučnici, predstavljaju najveće praistorijske konstrukcije prije početka gvozdenog doba, a tu je živjelo razvijeno i kompleksno društvo, vjeruju arheolozi Univerzitetskog koledža Dablina (UCD) iz Irske koji su na tome radili sa kolegama iz Srbije i Slovenije, navodi se u saopštenju UCD.
- Neka od ovih najvećih nalazišta, koja nazivamo mega-tvrđavama, poznata su već godinama, poput Gradišta kod Iđoša, Čanadpalote, Santane ili nevjerovatne tvrđave Kornešti Jarkuri koju okružuju rovovi dugi 33 kilometra i koja je veća od savremenih citadela i utvrđenja Hetita, Mikenjana ili Еgipćana – rekao je glavni autor studije Bari Maloj, profesor Arheološke škole Univerzitetskog koledža Dablina, i dodaje:
- Ono što je novo, to je otkriće da ova ogromna nalazišta nisu bila usamljena, već su predstavljala dio guste mreže bliskih i međusobno zavisnih zajednica. Na svom vrhuncu, ljudi koji su živeli u ovoj panonskoj mreži naselja vjerovatno je bilo nekoliko desetina hiljada.
Riječni koridor Tise i Dunava
Studiju objavljenu u žurnalu Plos One potpisuju Bari Maloj, Dragan Jovanović, Kerolin Brujer, Marta Еstankveiro, Miroslav Birclin, Lidija Milašinović, Aleksandar Šalamon, Kristina Penezić, Kristofer Bronk Remzi i Darja Grosman. Oni su otkrili mrežu od 100 nalazišta u ovom regionu u dolini Tise, zbog čega su dosad nepoznate zajednice kolektivno nazvali Grupa nalazišta Tise (TSG).
Skoro sva nalazišta udaljena su do pet kilometara jedno od drugog i poravnata su po rečnom koridoru koji formiraju Tisa i Dunav, što sugeriše da je riječ o mreži zajednica koja je međusobno sarađivala, a naseljavala različite lokacije.
Istraživanje pokazuje da je TSG bilo važan centar inovacija u praistorijskoj Еvropi i da je predstavljao veliko čvorište u ovom regionu istovremeno kada su Mikenska država, Hetitsko carstvo i Novo kraljevstvo Еgipta bili na vrhuncu, između 1500. i 1200. godine prije nove ere.
Otkriće daje novi uvid u evropske veze u drugom milenijumu prije nove ere, koji se smatra jednom od glavnih prekretnica praistorije. Čini se da su se razvijene vojne i zemljoradničke tehnologije društva raširile po Еvropi nakon njihovog kolapsa oko 1200. prije nove ere. Značaj i uticaj ovih grupa pomaže u objašnjenju sličnosti materijalnih kultura i ikonografije širom Starog kontinenta u kasnom drugom milenijumu prije nove ere, rekao je Maloj, a prenosi Phys.org.
Kako su živjeli ljudi bronzanog doba
- Naše shvatanje kako je ovo društvo funkcionisalo predstavlja izazov za mnoge aspekte evropske praistorije. Bilo bi ekstremno nevjerovatno da je svako od ovih stotinak naselja imalo pojedinačne vođe koji se međusobno takmiče. Ovo što smo uradili je jedinstveno za praistorijsku Еvropu – ne samo da smo identifikovali lokacije novih nalazišta korišćenjem satelitskih snimaka, već smo uspeli da definišemo ceo naseljeni prostor, sa sve mapama i veličinom nalazišta, pa sve do lokacija domova stanovnika u njima. To nam daje uvid bez presedana u to kako su ljudi bronzanog doba živeli jedni sa drugima i sa svojim susjedima – objasnio je Maloj.
- Međutim, ovo nije bilo mirno doba izobilja. Velike inovacije u ratovanju i organizovanom nasilju dešavale su se upravo u ovo vrijeme. Veličina ovog društva pokazuje da je bilo relevantno i moćno na evropskoj pozornici, a značajne odbrambene karakteristike i oružje pokazuju da su bili dobro opremljeni da brane ono što su stvorili – dodao je on.
Arheologija i moderna tehnologija
Maloj navodi da je popularna percepcija arheologije zasnovana na lopaticama i četkicama, kao i hirurškom sečenju kroz zemljište milimetar po milimetar, ali da je to blizu realnosti taman koliko i Indijana Džons.
- Mi smo za ovo istraživanje koristili gomilu najnovijih tehnologija i oslanjali smo se na slike iz svemira kako bismo otkrili dosad nepoznatu mrežu velikih nalazišta u srcu centralne Еvrope, u Karpatskom basenu. Testirali smo otkrića sa satelitskih snimaka na zemlji ispitivanjima, iskopavanjima i arheološkomk prospekcijom. Velika većina ovih naselja nastala je između 1600. i 1450. godine prije nove ere i skoro sva su nestala oko 1200. godine prije nove ere, bila su masovno napuštana – naveo je Maloj i dodao:
- U praistoriji Starog sveta 1200. prije nove ere bila je upečatljiva prekretnica, kada je došlo do kolapsa društava u velikim dijelovima jugozapadne Azije, sjeverne Afrike i južne Еvrope. Fascinantno je otkriti ove nove politije i vidjeti u kakvoj su vezi sa dobropoznatim i uticajnim društvima, ali otrežnjuje videti kako su na kraju dočekali istu sudbinu u talasu kriza koje su pogodile mnogo širi region.
(Telegraf)
