Brojne bitke iz srpske istorije, posebno iz vremena turske okupacije, izazivaju pažnju i dan danas, ali jedna o kojoj se malo priča s razlogom je ponijela naziv “Srpski Termopil”.
Nazvana po čuvenoj bici u Termopilskom klancu u kojoj se, po pojedinim podacima, 300 Spartanaca suočilo sa više od 150.000 vojnika Persijskog carstva.
Naravno, brojke se razlikuju od istoričara do istoričara, pa prema nekim izvorima koji se danas smatraju zvaničnim Grka je bilo znatno više od pomenutih 300, ali poenta je u tome da je persijska vojska bila višestruko brojnija.
Slično je i sa Srpskim Termopilom, odnosno bitkom koja se na Lazarevu subotu, 28. aprila 1804. godine odigrala kod manastira Čokešine nedaleko od Loznice, piše "Fer portal".
Bitka je nazvana Srpski Termopil zbog toga što su prema predanjima srpske snage brojale svega 303 vojnika koja su se suprotstavila turskim snagama od 7.000 boraca.
Pozadina bitke
Prvi srpski ustanak je već bio u toku, a u proljeće 1804. godine ustanici su opkolili veća mjesta i oslobodili dobar dio Beogradskog pašaluka.
Na čelu ustanika u valjevskom kraju bli su Mateja i Jakov Nenadović, a Jakov je opsjeo Šabac nakon pobjede na Svileuvi 11. marta.
Iz Bosne su tada krenuli Turci, predvođeni Mulom Nožinom i zvorničkim pašom Vidajićem, da pojačaju snage Osmanlija kod Šapca.
Ustanici su trebali da ih dočekaju kod manastira Čokešine, ali po ko zna koji put uslijedio je razdor u srpskim redovima.
Harambaša Đorđe Ćurčija, braća Nedić i Jakov Nenadović sa dijelom svoje vojske (jer je glanina morala da drži opsadu Šapca) sastali su se kod manastira, ali onda je među njima nastao sukob oko samog načina vođenja bitke protiv Turaka.
Prvo su se “zavadili” Nenadović i Ćurčija, nakon čega je Ćurčija sa svojih 300 hajduka napustio Čokešinu.
Jakov Nenadović je potom u sukob došao i sa braćom Nedić u želji da im komanduje, ali vidjevši da to ne može i on je povukao svoju vojsku sa tog područja.
Gligorije i Dimitrije Nedić ostali su gotovo sami da se sa svojom vojskom suprotstave mnogo brojnijim turskim snagama.
Kad kažemo “gotovo sami”, mislimo na to da su uz njih stali vjerni pratioci Damjan Kutišanac i Panto Damjanović.
Bitka
Kao što smo već rekli, do sudara srpskih i turskih snaga došlo je 28. aprila 1804. godine. Turskih boraca, prema narodnim predanjima, bilo je oko 7.000, iako je broj vjerovatno preuveličan.
Braća Nedić sa svojim hajducima suprotstavili suprotstavili su se neprijatelju na brdu Lipovica. Satima su se odupirali, ali su na kraju desetkovani.
Jakov Nedić uspio je nekako da se izvuče tokom okršaja kako bi potražio pojačanje, ali je sve već bilo gotovo kada se vratio u bitku.
Na kraju je ostala nekolicina srpskih hajduka, koja je posljednji otpor Osmanlijama pružila kod lipovičkog potoka.
Pet dana kasnije, izbjegli iguman Hadži Konstantin je sa mještanima i majkom Nedića zatekao užasan prizor iskasapljenih tijela braće i njihovih 303 hajduka, spaljen manastir i devet preživjelih u teškom stanju koji su umrli iako im je ukazana pomoć. Svi su sahranjeni pored manastira.
Poraz, ali i pobjeda
Iako su srpski hajduci u ovoj bici potučeni do nogu i poraženi, oni su ipak uspjeli da pobijede.
Naime, zbog snažnog otpora koji su pružili uspjeli su da iscrpe Turke i onemogućili su im da pruže pomoć Osmanlijama u opsjednutom Šapcu.
Junačka pogibija braće Nedić i njihovih hajduka ušla je u legendu, a njemački istoričar Leopold Ranke je boju na Čokešini dao naziv “srpski Termopil“.
(Foto: Vanilica - Sopstveno delo - Vikimedija)
