Naučna studija koja je nedavno objavljena ispitala je moguće štetne efekte određenih hemikalija, koje se obično nalaze u proizvodima za domaćinstvo, na razvoj ćelija koje podržavaju mozak.
Studija, koja je koristila kulture ljudskih ćelija i miševe, otkrila je da su hemikalije prisutne u dezinfekcionim sredstvima, ljepilom i tekstilu za namještaj potencijalno štetne za oligodendrocite, kritične ćelije u razvoju mozga.
Šta je istraživanje otkrilo?
Među identifikovanim jedinjenjima bila su kvaternarna jedinjenja i organofosfati koji se obično koriste u raznim proizvodima za domaćinstvo. Kvaternarna jedinjenja su prisutna u dezinfekcionim sredstvima, sredstvima za dezinfekciju ruku i predmetima za ličnu njegu, dok se organofosfati nalaze u tekstilu, ljepilima i namještaju.
Utvrđeno je da ove hemikalije utiču na sazrijevanje i preživljavanje oligodendrocita, koji su kritični za izolovanje neurona i održavanje efikasne neuronske signalizacije u mozgu.
Istraživanje je sa kolegama sprovela Еrin Kon, molekularni biolog sa Univerziteta „Kejs Vestern Rizrv“ u Ohaju, a objavljeno je u časopisu „Nejčer neurosajens“.
„Otkrili smo da su oligodendrociti - ali ne i druge moždane ćelije - bili iznenađujuće osetljivi na jedinjenja kvaternarnog amonijuma i organofosfatne usporivače plamena“, istakla je Konova.
Stručnjaci pozivaju na oprez u tumačenju rezultata
Iako studija izaziva zabrinutost zbog potencijalnih neurorazvojnih efekata, stručnjaci pozivaju na oprez u tumačenju rezultata, navodeći visoke koncentracije korišćene u eksperimentima u poređenju sa normalnom izloženošću ljudi hemikalijama.
„Pitanje nije da li je nešto toksično ili nije, već da li je toksično u uslovima kojima ćemo vjerovatno biti izloženi“, naglašava Oliver Džons, hemičar za životnu sredinu sa Univerziteta RMIT, koji nije bio uključen u studiju.
Međutim, određene grupe, kao što su čistači škola i bolnica, suočavaju se sa povećanom izloženošću ovim jedinjenjima zbog česte upotrebe industrijskih dezinfekcionih sredstava.
Istraživanje uticaja ovih hemikalija na zdravlje dobilo je zamah, posebno tokom pandemije Kovida-19, sa studijama koje ukazuju na povećan nivo kvaternarnih jedinjenja u ljudskom krvotoku.
Ova jedinjenja i organofosfatni usporivači plamena predstavljaju izazov za naučnike zbog svoje strukturne raznolikosti, a sve je širi poziv da se sveobuhvatno procene njihovi rizici.
„Oni bi mogli da privuku pažnju Stokholmske konvencije kada ona okonča borbu protiv organofluorina (PFAS)“, sugeriše Jan Rae, hemičar za životnu sredinu i savjetnik Programa Ujedinjenih nacija za životnu sredinu za hemikalije u životnoj sredini.
