Iako se ideja korišćenja zasniva na tome da se one kratkotrajno koriste da bi otpušile nosne kanale, to očigledno nije slučaj. Prof. dr Nenad Baletić je za B92.net, dao jasno objašnjenje zašto do toga konkretno dolazi.

Pukovnik prof. dr Nenad Baletić, sa Klinike za otorinolaringologiju na VMA, objasnio je za B92.net da se pod "kapima za nos" najčešće misli na topikalne dekongestivne rastvore, odnosno preparate koji deluju lokalno na sluznicu nosa, dovodeći do sužavanja krvnih sudova i posljedičnog smanjenja otoka sluzokože nosa. Navodi i da se tom posljedicom povlači i jedan od najčešćih simptoma prehlade - zapušenost nosa.

Napominje da su kod nas najčešće u upotrebi: nafazolin, oksimetazolin i ksilometazolin.

Dr naglašava da se kapi za nos koriste isključivo za smanjenje nazalne kongestije u kratkotrajnom vremenskom periodu i to od pet do sedam dana.

"Dugotrajna upotreba lokalnih dekongestiva može dovesti do stanja koje se naziva medikamentozni rinitis, koji karakterišu iritacija i sekundarna hiperemija nosne sluznice, slabljenje efekta lijeka i zavisnost bolesnika od vazokonstriktornih kapi za nos. Podjednako je zastupljen u ženskoj i muškoj populaciji, a zastupljenost je veća kod mlađih osoba", rekao je on za B92.net.

Dodaje i da pacijenti sa medikamentoznim rinitisom često hrču tokom spavanja, pate od nesanice zbog otoka sluznice i nakon ponovne primjene kapi za nos, uglavnom dišu na usta, zbog čega se bude sa osjećajem suvoće u ustima i grlu.

"Patološke promene u nosnoj sluznici izazvane vazokonstriktornim kapima narušavaju normalne funkcije nosa, kao što su filtracija vazduha i regulisanje temperature i vlažnosti udahnutog vazduha. Stoga, medikamentozni rinitis može biti predisponirajući faktor za nastanak hroničnog zapaljenja sluzokože nosa i paranazalnih sinusa, zapaljenja srednjeg uva, nosne polipoze i atrofijskog rinitisa", ističe on.

Razlog zavisnosti - predugo korišćenje

Doktor ističe da je za nastanak ovakvog stanja kriv takozvani rebound fenomen, objasnio je da dugotrajna upotreba kapi za nos dovodi do oslobađanja endogenog vazokonstriktora norepinefrina, koji je neophodan za normalno funkcionisanje simpatičkog nervnog sistema.

"Tako se, nakon početnog uspostavljanja prohodnosti nosa i olakšanog disanja, kod dugotrajne upotrebe kapi za nos, ponovo, zbog otoka sluznice, javlja opstrukcija", rekao je on.

Naglašava da je posebno opasna duža primjena nafazolina, koji ima jako svojstvo izazivanja zavisnosti.

"Kod odojčadi i male djece primena dekongestiva nije dozvoljena zbog mogućeg štetnog djelovanja. Zato se zbog simptoma rinitisa kod odojčadi i male djece koristi fiziološki rastvor ili izotonična elektrodijalizovana morska voda. Ti rastvori služe da pročiste disajne puteve od sluzi i da olakšaju simptome nazalne kongestije", dodaje on.

Da bi se izlečio od zavisnosti, pacijent mora da prestane da koristi kapi za nos.

"Prvi princip lečenja medikamentoznog rinitisa je obavezno obustavljanje dekongestivnih kapi za nos", rekao je pukovnik.

Da li su bezbjednije one kapi koje u svom sastavu imaju ili nemaju kortikosteroid?

Baletić smatra da se intranazalni kortikosteroidi, za razliku od lokalnih dekongestiva, mogu koristiti tokom dužeg vremenskog perioda i njihova uloga je najznačajnija u liječenju hroničnih stanja kao što su alergijski rinitis i nosna polipoza.

U Srbiji su, kaže on, registrovani sljedeći intranazalni kortikosteroidni sprejevi: mometazon-furoat, flutikazon-furoat, flutikazon-propionat i beklometazon. Napominje da se svi ti lijekovi izdaju isključivo na ljekarski recept.

"Ti lijekovi djeluju antiinflamatorno, a njihova terapijska efikasnost posledica je smanjenja infiltracije nosne sluznice inflamatornim ćelijama (bazofili, eozinofili, neutrofili i mast ćelije), smanjenja produkcije inflamatornih medijatora, smanjenja propustljivosti kapilara i produkcije sekreta i izazivanja vazokonstrikcije, što sve rezultuje smanjenjem edema nosne sluznice", rekao je on.

Takvi lijekovi, kaže Baletić, sprečavaju i otklanjaju nazalne simptome rane faze alergijskog odgovora (nazalna kongestija,pruritus, rinoreja i kijavica), a potpuno sprečavaju i pojavu simptoma kasne faze alergijskog odgovora.