Sabornost predstavlja jednu od osnovnih i značajnih crta srpske državnosti, zajednice i istorije, naveo u autorskom tekstu za Srnu viši asistent na Katedri za istoriju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci Dejan Došlić.
Da li sabor bio državni ili crkveni, Došlić je istakao da su se na njemu često donosile najvažnije odluke za Srbe.
Došlićev autorski tekst "Sabori i saborovanja tokom srpske istorije" objavljujemo u cjelosti:
SABOR – JЕDAN OD NAJSTARIJIH ЕLЕMЕNATA DRUŠTVЕNOG ŽIVOTA SLOVЕNA I SRBA
Sabor (zbor) predstavlja jedan od najstarijih elemenata društvenog života Slovena, tako je i u srpskoj istoriji. Još u svoje vrijeme vizantijski pisac Prokopije spominje svojevrsne skupštine kod Slovena, na kojoj su učestvovali svi odrasli muškarci koji su mogli da nose oružje. Sabor je prepoznat kao značajan faktor stare srpske državnosti kod skoro svih naših srednjovjekovnih pisaca, a njegove pomene i predstave nalazimo u diplomatičkoj građi, kao i na freskama. Na njima su predstavljani naši stari sabori, kojima su rukovodili vladari, po ugledu na pravoslavne careve i vaseljenske sabore. Svakako je primanje hrišćanstva među Srbima saboru i sabornosti dalo još jedan dublji smisao, koji je naše postojanje i državnost još više učvrstio.
NA SABORIMA ODLUČIVANA NAJVAŽNIJA DRŽAVNA I CRKVЕNA PITANjA
Na saborima su se odlučivala najvažnija pitanja, kao što su izbor (ili potvrda) novog vladara, zatim značajna pitanja iz crkvenog života, kao što je bio izbor novih arhiepiskopa i kasnije patrijarha, mnoga pitanja vođenja unutrašnje i spoljne politike, potpisivanja trgovačkih ugovora i drugih stvari. Na saborima su učešće uzimali vladar i njegova porodica, zatim srpski arhiepiskop (kasnije patrijarh) sa najistaknutijim predstavnicima crkvenog klira, krupnom vlastelom, i predstavnicima manje vlastele.
SABOR SAZIVAO I VЕLIKI ŽUPAN STЕFAN NЕMANjA
Prilikom borbe protiv jeretika, veliki župan Stefan Nemanja je sazvao sabor, kako se u izvorima nazivao "sabor otačastva". Isto tako, kada je veliki župan odlučio da napusti presto u Raškoj i primi monaški obraz, sazvao je sabor i prisutnima obznanio svoju odluku i blagoslovio srednjeg sina za svog nasljednika. Pored državnih sabora, organizovani su i crkveni, a jedan od najznačajnijih je sabor u Žiči, kada je srpski arhiepiskop Sava održao i svoju poznatu besjedu o pravoj vjeri, kako bi učvrstio crkvenu organizaciju novouspostavljene autokefalne Srpske crkve.
Stefan Dušan je krunisan za cara "Srba i Grka" na saboru, na Vaskrs 16. aprila 1346. godine, u Skoplju, dok je i "Dušan zakonik" donesen na saborima (Skoplje i Ser, 1349. i 1354. godine).
NA SABORU KARAĐORĐЕ IZABRAN ZA VOĐU PRVOG SRPSKOG USTANKA
U Bosni je sabor nazivan stanak i na njemu su se takođe odlučivale najznačajnije stvari iz sfere unutrašnje i spoljne politike.
Nakon pada srpskih zemalja, okupljanje narodnih prvaka je nastavljeno, ali u manjem obimu zbog novih prilika. Ipak, saborovanje je postojalo, barem u nekom obliku. Ipak, vremenom je on postao ponovo jedan od najbitnijih za srpsku državnost. Na zboru (saboru, skupštini) u Orašcu, 14. februara 1804. godine Đorđe Petrović Karađorđe je izabran za vođu Prvog srpskog ustanka, dok je u Takovu 1815. godine podignut Drugi srpski ustanak.
SABORI SAZIVANI NA VЕLIKЕ PRAZNIKЕ
Sabori su od srednjeg vijeka sazivani na velike praznike, i ta tradicija je ostala i u periodu novije srpske istorije (Sretenje, Cveti, Sveti Stefan). Sabornost predstavlja jednu od osnovnih i značajnih crta srpske državnosti, zajednice i istorije. Da li sabor bio državni ili crkveni, na njemu su se često donosile najvažnije odluke za Srbe.
