Centar za društveno-politička istraživanja Republike Srpske uputio je poziv njemačkom Bundestagu za zvanično priznavanje i obilježavanje Dana sjećanja na žrtve Genocida nad Srbima u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj.
Poziv prenosimo u cjelosti:
Poštovanim članovima njemačkog parlamenta.
22. april predstavlja značajan dan u istoriji Drugog svjetskog rata i ljudskih prava — dan kada je 1945. godine posljednja grupa zatvorenika u koncentracionom logoru Jasenovac, često nazivanom „Aušvic Balkanaˮ, izvela očajnički i herojski proboj za slobodu, odlučivši da se suoči sa smrću umjesto da nastavi da trpi nezamisliva zvjerstva. Ovaj dan se obilježava kao Dan sjećanja na genocide nad Srbima, Jevrejima i Romima pod surovim režimom Nezavisne Države Hrvatske (NDH) koja je djelovala pod političkom i vojnom kontrolom nacističke Njemačke.
Pišem vam ne samo kao rukovodilac institucije koja, između ostalog, ima mandat da njeguje kulturu sjećanja, već i kao sertifikovani predavač Jad Vašema za Holokaust od 2005. godine i kao direktni potomak žrtava Genocida nad srpskim narodom u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj. Cilj ovog pisma je da se pozabavi dubokim moralnim neuspjehom i sistemskim previdom u vašem istorijskom narativu, koji kroz generacije nastavlja da nanosi bol preživjelima i njihovim porodicama.
Pod pokroviteljstvom nacističke Njemačke NDH je sprovela strašan plan sistematskog uništenja oko dva miliona pripadnika srpske populacije na svojoj teritoriji — da ubije jednu trećinu, drugu trećinu da protjera, a ostatak prisilno asimiluje kroz katoličenje i hrvatizaciju. Ova genocidna agenda tekla je uporedo sa surovim uništenjem Jevreja i Roma/Sinti koje se dešavalo na istoj teritoriji, sve pod njemačkim nadzorom i saučesništvom. Prema današnjim procjenama, tim genocidom obuhvaćeno je od 1,1 do 1,3 miliona Srba u NDH, što oslikava katastrofalni period ciljanog uništenja koje je ideološki i politički podržala i kontrolisala nacistička Njemačka.
Ova užasna genocidna politika, usmjerena na istrebljenje i asimilaciju srpske populacije, široko je analizirana i potvrđena od strane raznih vjerodostojnih izvora – uključujući Rafaela Lemkina, kreatora Konvencije o genocidu, zapisnike sa Nirnberških suđenja i brojne vodeće naučnike širom svijeta. Ove procjene detaljno objašnjavaju političko, vojno i ideološko saučesništvo i odgovornost Njemačke u ovim zločinima.
Ovaj genocid, kao i drugi, treba da bude priznat pod smjernicama koje je postavila Konvencija Ujedinjenih nacija o sprečavanju i kažnjavanju zločina genocida. Odgovornost je na globalnoj zajednici, uključujući Njemačku, da prizna takve zločine da bi se spriječilo njihovo ponavljanje i da bi se univerzalno poštovala ljudska prava.
Izostanak zvaničnog priznavanja ovog genocida od strane Njemačke nepravda je koju do danas trpimo i koja produbljuje rane iz prošlosti. Ovaj propust može se doživjeti kao diskriminatorni čin koji budi stare predrasude i srbofobiju — nagovještaj da su slovenski i srpski životi manje vrijedni i bolni podsjetnik na rasne hijerarhije koje je propagirala nacistička ideologija.
Njemačka snosi posebnu odgovornost, s obzirom na svoju istorijsku ulogu, da bude primjer u promovisanju razumijevanja ovih mračnih poglavlja istorije i da radi na jačanju uticaja tolerancije i pravde.
S dubokom zabrinutošću ukazujem na zabrinjavajuću nedosljednost u nacionalnoj politici Njemačke. Dok je Njemačka sponzorisala inicijative u Generalnoj skupštini Ujedinjenih nacija za priznavanje i osudu drugih skorašnjih masovnih zločina, istovremeno se ustručava da se potpuno i transparentno suoči sa svojim istorijskim grijesima i odgovornošću za Genocid nad Srbima u NDH. Ovaj selektivni pristup ne samo da potkopava kredibilitet Njemačke na međunarodnoj sceni već dovodi u pitanje i njen moralni autoritet da se zalaže za ljudska prava i pravdu širom svijeta.
Izbjegavanjem priznavanja ovog dijela svoje istorije Njemačka rizikuje da bude viđena kao neko ko se krije iza fasade selektivnog pamćenja, odbijajući da u potpunosti prihvati bolan, ali neophodan proces potpunog istorijskog pomirenja.
Stvaranje percepcije o licemjerju Njemačke posebno je neprijatno i štetno, i u zemlji i na međunarodnom planu, jer sugeriše svjesnu podršku preživljavanju starih ideologija i predrasuda u novim oblicima.
Uzimajući u obzir sve rečeno, s poštovanjem pozivam njemački parlament da ispravi ovaj previd i što hitnije usvoji rezoluciju i zvanično prizna Genocid nad Srbima u NDH. Takođe, pozivam da se ustanovi 22. april kao nacionalni Dan sećanja na Genocid nad Srbima s obrazovnim programom u okviru nastavnih planova i programa. Ovaj postupak ne bi samo uskladio njemačku domaću politiku o ljudskim pravima sa njenom međunarodnom pozicijom već bi ojačao posvećenost priznavanju svih žrtava prošlih zlodjela i, konačno, okončao diskriminaciju žrtava zasnovanu na njihovom kulturnom identitetu.
Naša institucija posvećena je pružanju podrške ovom cilju kroz obrazovne programe, istraživanja i javne angažmane, da bi se osiguralo da istina o ovom mračnom poglavlju istorije bude u potpunosti priznata i zapamćena. Spremni smo da pružimo svaku neophodnu pomoć za olakšavanje ovog važnog akta priznanja.
Pored toga, s poštovanjem upućujem zahtjev da budem obaviješten o svim parlamentarnim akcijama ili odlukama povezanim sa ovim pitanjem i preporučujem da se osigura transparentnost koja je ključna za oporavak i ispravljanje istorijskih nepravdi.
Dok odajemo počast onima koji su se hrabro borili za svoje dostojanstvo i živote 22. aprila 1945. godine, obavežimo se da ćemo se držati vrijednosti za koje su se žrtvovali. Radujem se vašoj podršci i svjedočenju prelomnom trenutku u našoj zajedničkoj istoriji, gdje Njemačka priznaje i ispravlja greške iz svoje prošlosti, dokazujući svoju posvećenost istini, pravdi i pomirenju.
