Svakog građanina prilikom zaposlenja kod određenog poslodavca interesuje koliko iznosi plata koju će on dobijati za svoj rad, odnosno neto zarada. Ipak, svaki poslodavac, prilikom obračunavanja plate radniku, to uradi u bruto iznosu, odnosno tome dodaje sredstva za poreze i doprinose.
Pitali smo ekonomiste, koja je to razlika između neto i bruto plate, šta obuhvata svaka zarada koju poslodavac isplati za svog radnika.
Po mišljenju ekonomiste Slavka Ninkovića, bruto zarada predstavlja dio koji radnik zaradi, plus porezi i doprinosi koje plaća državi.
“Sam iznos dijela koji se izdvaja za poreze i doprinose se razlikuje u zavisnosti od visine plate koju radnik dobije”, rekao je Ninković.
Saša Stanković, član Fiskalnog savjeta Republike Srpske ističe da i bruto i neto zarada pripada radniku, ali da ta razlika do konačne plate radnika ide sistemu, odnosno državi.
“Ono što treba građani da shvate, da je bruto plata nešto što je njihovo. Razlika je što bruto plata do neto iznosa predstavlja neki dio solidarnosti za funkcionisanje sistema penzionog osiguranja, sistema zdravstvenog osiguranja, poreskog sistema, odnosno sve ono što država obezbjeđuje”, rekao je Stanković za ATV.
Dodaje da je država odlučila da taj bruto dio, oko 60 odsto, koji uplaćuje poslodavac za radnika ide na ime funkcionisanja sistema i javnih usluga. Ističe da stopa doprinosa prema državi iznosi 32,8 odsto, a kada se oduzme taj dio dobije se porez na dobit i osnovica za porez na dohodak.
Na primjer, ukoliko se uzme da je prosječna plata radnika u Srpskoj oko 1.000 KM, poslodavac za svakog radnika isplati oko 1.600 KM bruto plate.
| Primjer 1 | Primjer 2 | Primjer 3 | Primjer 4 | Primjer 5 | Primjer 6 | Primjer 7 | Primjer 8 | |
| Bruto primanje | 803.57 | 1,044.57 | 1,293.20 | 1,541.84 | 1,873.36 | 2,370.63 | 2,785.03 | 3,199.43 |
| Ukupni doprinosi | 263.57 | 342.62 | 424.17 | 505.72 | 614.46 | 777.57 | 913.49 | 1,049.41 |
| Plata | 540.00 | 701.95 | 869.03 | 1,036.12 | 1,258.90 | 1,593.07 | 1,871.54 | 2,150.01 |
| Osnovni lični odbitak | 540.00 | 700.00 | 700.00 | 700.00 | 700.00 | 700.00 | 700.00 | 700.00 |
| Osnovica za obračun poreza | 0.00 | 1.95 | 169.03 | 336.12 | 558.90 | 893.07 | 1,171.54 | 1,450.01 |
| Porez na dohodak | 0.00 | 0.19 | 16.90 | 33.61 | 55.89 | 89.31 | 117.15 | 145.00 |
| Odbici od poreske na osnovu poreske kartice* | ||||||||
| Neto plata | 540.00 | 701.75 | 852.13 | 1,002.51 | 1,203.01 | 1,503.76 | 1,754.39 | 2,005.01 |
| Doprinos za solidarnost ** | 1.35 | 1.75 | 2.13 | 2.51 | 3.01 | 3.76 | 4.39 | 5.01 |
| Isplata radniku | 538.65 | 700.00 | 850.00 | 1,000.00 | 1,200.00 | 1,500.00 | 1,750.00 | 2,000.00 |
* Lični odbitak za izdržavane članove uže porodice u iznosu od 1.800 KM godišnje po svakom izdržavanom članu i lični odbitak po osnovu kamate plaćene na stambeni kredit
** Zaposleni u Republici Srpskoj mogu uputiti zahtjev Upravnom odboru Fonda solidarnosti da ih oslobodi uplaćivanja doprinosa za solidarnost, a direktor Fonda solidarnosti dužan je to odobriti i o tome obavijestiti poslodavca zaposlenog.
“Taj dio koji se izdvaja za penziono
osiguranje zapravo predstavlja sredstva koja se isplaćuju za
sadašnje plate i zdravstveno osiguranje svih građana. A što se
tiče poreza, koji se izdvaja od plate to je namjenjeno za
funkcionsanje kompletnog sistema, odnosno obrazovanje, zdravstvo,
policija i sve što se tiče države. To je princip koji je
ustanovljen još prije 100 godina”, kaže
Stanković.
Radomir Božić, dekan Ekonomskog fakulteta na Palama kaže da ovakav sistem funkcioniše ne samo kod nas već i u većini zemalja svijeta, te da to predstavlja određen vid solidarnosti.
“U našim uslovima, kao i u većini zemalja svijeta, penziono osiguranje funkcioniše u međugeneracijskoj solidarnosti, što znači da trenutni zaposleni isplaćuju naknade sadašnjim penzionerima. A osim toga, izdvajaju se sredstva i za troškove opšte potrošnje”, navodi Božić.
