Posljednje godine sjeverni Jadran zabilježio je najveću količinu rebraša, životinja sličnih meduzama štetnih za riblje zalihe i turizam, koje su najvjerovatnije stigle u balastne vode brodova, upozoravaju hrvatski naučnici.
Poznat kao “morski orah“, ovaj primitivni invazivni organizam potiče sa sjeveroistočne obale Sjedinjenih Država i iz Meksičkog zaliva, prenose hrvatski mediji.
Mnemiopsis leidyi može nanijeti značajnu štetu ribarstvu, drastično smanjujuć́i zalihe sitne plave ribe poput sardina i inćuna.
Iako nemaju sjajne ćelije i neškodljivi su za kupače, njihovo prisustvo potencijalno ugrožava turizam jer velika gustina želatinoznih organizama nije prijatna.
- Ako krajem proljeća i početkom ljeta dođe do značajnog zagrijavanja mora, može se očekivati masovna pojava na obali zapadne Istre - rekao je dr Paolo Paliaga sa Fakulteta Prirodne nauke u Puli.
Zbog poluzaštite, slabe cirkulacije morskih struja i važnih pomorskih puteva, Jadransko more je izuzetno osjetljivo na zagađenje balastnim vodama, što brodovima daje stabilnost i upravljivost tokom plovidbe.
Italijanski, slovenački i hrvatski naučnici intenzivno sarađuju u istraživanju, a važnost problema na lokalnom nivou prepoznali su primorski gradovi Rovinj, Poreč i Novigrad-Čitanova i finansijski podržali neka prethodna istraživanja.
Veliki broj rebraša prvi put je primijećen u hrvatskim vodama u julu 2016. godine, a od ljeta 2017. redovno se pojavljuju između maja i novembra u obalnom pojasu zapadne Istre, Tršćanskog zaliva i na sjeverozapadnom Jadranu.
- Budući da je sjeverni Jadran najproduktivnije područje Mediterana u pogledu zaliha ribe, važnog resursa za hrvatsku, italijansku i slovenačku ekonomiju, izuzetno je važno pratiti razvoj i uticaj invazije rebraša - rekao je Paliaga.
Najpoznatiji primjer udara ovih životinja zabilježen je 1980-ih u Crnom moru, gdje se ribolov uništen, sa štetama izmjerenim u stotinama miliona dolara i gdje se sistem do danas nije potpuno oporavio. Slične situacije zabilježene su devedesetih godina u Azovskom i Kaspijskom moru.
Međunarodne studije pokazale su da se rebraši hrane zooplanktonom, ribama i ličinkama školjki i da nema prirodnih neprijatelja. Jajasti oblik jedinke prosječne dužine sedam centimetara u stanju je da potroši sav zooplankton u jednom litru mora za deset sati.
Reproduktivni potencijal vrsta je izuzetno visok s obzirom da se radi o hermafroditima koji mogu sami da oplode i puste nekoliko hiljada oplođenih jajašaca svakog dana.
Pored toga, ima veliku toleranciju na temperaturu i slanost i u stanju je da prezimi na sjevernom Jadranu bez većih poteškoća.
Populacija doseže vrhunac u septembru kada je sveprisutna u površinskim vodama sjevernog Jadrana, sjeverno i zapadno od rta Kamenjak, a broj drastično opada od kraja decembra do aprila zbog niskih temperatura i manje dostupnosti hrane.
Pored direktnog uticaja na riblje zalihe, uvođenje invazivnih rebraša doprinijelo je značajnom smanjenju biodiverziteta izloženih sistema i poremetilo njihovu prirodnu ravnotežu, upozoravaju naučnici.
