Ostatke pravoslavne Crkve Svetog Nikole u Novom Brdu privremene prištinske vlasti pretvaraju u trobrodnu baziliku što je veliki falsifikat, upozorava dr Marko Popović, koautor monografije posvećene toj crkvi. Dio konzervatorskih radova je već izveden, a na tabli ispred gradilišta, tvrdi Popović, prikazan je projekat obnove koji nema veze sa stvarnim stanjem.
Ramuš Haradinaj, premijer privremenih institucija u Prištini, pohvalio se nedavno na svom profilu na Fejsbuku da je njemačka država finansirala projekat „važan za našu kulturu i istoriju“. Reč je o obnovi pravoslavne Crkve Svetog Nikole u Novom Brdu na Kosovu i Metohiji, koju je Haradinaj predstavo kao — katoličku.
To je potvrdio i dr Marko Popović, koautor monografije „Crkva Svetog Nikole — katedrala grada Novog Brda“, koju je objavio Zavod za zaštitu spomenika kulture Srbije,.
Dr Popović kaže da su naši istraživači odmah alarmirali Manastir Visoke Dečane i nadležne organe kako bi pravo istraživanje i istina o toj crkvi stigli do nemačkog ambasadora.
"Mi naučnici smo pokrenuli mašineriju da se objelodani šta je zapravo ta crkva i da se spriječi falsifikovanje. U svakom slučaju, ovo je još jedan pokušaj Albanaca da se negira postojanje srpskog kulturnog naslijeđa na Kosovu i Metohiji i da se svojata. Drugim riječima, Haradinaj je bezočno slagao njemačkog ambasadora", tvrdi sagovornik.
Popović ističe da postoje naučni dokazi da je u pitanju pravoslavni objekat, ali upozorava i da su Albanci počeli konzervatorske radove bez ikakve naučne potpore, čime su napravili štetu toj pravoslavnoj svetinji jer su je prepravljali.
"Oni u stvari ostatke Crkve Svetog Nikole pretvaraju u trobrodnu baziliku što nikad nije bilo, što je veliki falsifikat. Dio tih konzervatorskih radova su već izveli, a ispred gradilišta, na prilazu su na tabli prikazali projekat obnove i radove koji nemaju veze sa stvarnim stanjem", objašnjava sagovornik.
Popović napominje da je u Novom Brdu postojala i katolička crkva, takozvana Saška crkva koja je bila van bedema tadašnje gradske teritorije.
"Prije nego što su uopšte počela istraživanja na Novom Brdu sredinom dvadesetog veka, na osnovu izvorne građe, nije bilo sasvim jasno da li su Turci, kada su zauzeli Novo Brdo, pretvorili u džamiju pravoslavnu ili katoličku crkvu. Dilema oko toga je postojala, ali istraživanja između 1957. i 1960. godine su jasno pokazala da je u pitanju pravoslavna crkva. Ona je građena u dve etape, prvobitna crkva je sagrađena negde oko 1269. godine i imala je moravsku plastiku i najverovatnije je bila zadužbina ili kralja Vukašina ili jedan od prvih spomenika kneza Lazara", kaže sagovornik.
Utvrđeno je i da je u toj crkvi u 15. vijeku stolovao i gračanički episkop. Popović objašnjava da je u to vrijeme Novo Brdo bilo ozbiljno privredno-rudarsko središte, a da je ta crkva bila gradska crkva.
"Ostalo je zabeleženo da su Turci veliku crkvu koju su podigli srpski despoti pretvorili u džamiju. To je beleška iz 17. veka. Postoje i drugi pisani izvori koji su dokaz da je potpuno nesporno da je Crkva Svetog Nikole u Novom Brdu bila pravoslavna katedrala", tvrdi koautor monografije o toj crkvi koja je izdata tek prošle godine, iako je odavno napisana. Prilika da ugleda svetlost dana ukazala se kad se prikupljala dokumentacija za Unesko, 2016. godine, dodaje naš sagovornik.
- Ostaci te crkve su tada tehnički snimljeni, čemu su dodata naša ranija istraživanja te crkve, tako da smo arhitekta Igor Bjelić i ja rešili da objavimo i knjigu o toj katedrali sa svim arhitektonskim analizama, istorijskim i arheološkim podacima. Ta knjiga je prošle godine izašla na srpskom i na engleskom jeziku - precizira sagovornik.
