U stav "mirno“ će možda ponovo morati punoljetni mladići u Srbiji, ukoliko, za sada inicijativa o vraćanju obaveznog vojnog roka, dobije zeleno svjetlo nadležnih institucija.
Ministar odbrane kaže da njegov resor i Generalštab neće odustati od prijedloga koji su uputili na adresu predsjednika Srbije. U obrazloženju stoji - ideja dolazi nakon detaljnog razmatranja bezbjednosne situacije ali i izazova sa kojima se Srbija suočava kao vojno neutralna država.
"Nama je potrebno određeno vrijeme da se logistika pokrene, da kasarne budu pripremljene, da regrutni centri opet rade u tom nivou. Ono što je najvažnije, mi smo pokrenuli inicijativu kao Generalštab Vojske Srbije i Ministarstvo odbrane ka predsjedniku Republike kao vrhovnom komandantu. Nama je potrebno da imamo novo regrutovanje rezervnog sastava, bolju popunjenost, obučenost. Moramo svi da razumijemo da je 13 generacija u međuvremenu izašlo iz sastava rezervnog Vojske Srbije, da mi imamo daleko manju popunjenost zbog odluke da nije obavezno služenje vojnog roka“, kaže ministar odbrane Srbije Miloš Vučević.
Ako se ukine odluka o privremenoj suspenziji obaveznog služenja vojnog roka iz 2011. godine, ideja je da se gradi kombinovani sistem u kome bi ostala dominantna uloga profesionalne vojske, a regrutovanje vojnika imalo bi za cilj podmlađivanje rezervnog sastava koji bi mogao da odgovori modernim izazovima. Prijedlog Generalštaba je da vojni rok traje najduže četiri mjeseca.
"Obavezno služenje vojnog roka donosi nam jednu bazu obučenih građana Srbije koji će služiti prvo sebi da se obuče da u eventualnom ratu prežive, služiće baza za popunu i profesionalnog kadra a i rezerve - aktivne i pasivne. Zatim, za popunu civilne zaštite, za popunu snaga jedinica policije u MUP-u i za mnoge stvari u sistemu odbrane. Znači, rješavamo pitanje popune stvaranjem široke baze“, kaže general-major Milorad Stupar, bivši načelnik Uprave pješadije vojske.
O vojsci će ipak odlučivati politika. Potrebna je podrška prvo predsjednika Republike, a onda i Vlade i Narodne skupštine. Predviđena je i javna rasprava. Sve to za sada je na dugom štapu. Ostaju i pitanja koliko bi sve to koštalo, i da li bi se vojska služila u postojećim jedinicama ili u centrima za obuku kao za dobrovoljce. Priča o vraćanju obaveznog vojnog roka u Srbiji traje godinama. Na studiji je počelo da se radi prije šest godina i to na inicijativu predsjednika Srbije, koji je predlagao tri mjeseca obaveznog vojnog roka. Računica je rađena 2016. - i procjena je da bi vraćanje obaveznog vojnog roka koštalo oko 600 miliona evra. Novih podataka u javnosti nema. Oni koji kritikuju inicijativu kažu - kasarne su propale a para nema. Vojnike nema više ko da obučava. Oni koji je podržavaju tvrde suprotno.
"Ostalo nam je dosta. Ostala je 51 kasarna. Mi sada imamo 14 kasarni u kojima se pod komandom komande za obuku izvodi obuka. Po procjeni mog tima, mi možemo već u septembru a nam je već septembar nešto što bi trebalo da krene, možemo primiti nekoliko hiljada regruta. Znači, uopšte nije sporna infrastruktura za početak prijema regruta i da to krene, jer nam stvarno treba što prije obučena rezerva na ovim novim odbrambenim sistemima“, kaže general-major Milorad Stupar, bivši načelnik Uprave pješadije vojske.
2022. godine na oružje i tehniku potrošeno je 460 miliona evra, a trend nabavke novih odbrambenih sistema nastavio se i prošle godine. Budžet Ministarstva odbrane za 2024. je nešto veći od milijardu i 355 miliona evra.
"Zadržali smo tri osnovna pravca a to je nabavka novih najsloženijih borbenih sistema iz inostranstva, zatim nabavka sistema naoružanja i vojne opreme iz pogona domaće odbrambene industrije, i kao treća je dalji remont i modernizacija sredstava koja se već nalaze u upotrebi u Oružanim snagama Srbije“, kaže vojni analitičar Vlade Radulović.
Na služenje vojnog roka se, po ranije važećem zakonu, upućivao regrut koji je ocijenjen sposobnim u kalendarskoj godini kada je navršio 19 godina. Studenti su mogli da odlažu vojni rok najkasnije do 27. godine, pod uslovom da neprekidno pohađaju fakultet. Po Ustavu, svi građani imaju pravo na prigovor savjesti i na civilni vojni rok, koji traje 50 odsto duže od vojnog roka. Procjene Vojnog sindikata Srbije, koji često izlazi u javnost sa kritikama na račun lošeg materijalnog i socijalnog položaja vojnika, su da vojsci nedostaje 10.000 regruta godišnje. Prema nezvaničnim podacima, Srbija trenutno ima oko 25 hiljada profesionalnih vojnika.
