Ubistvo maloljetnog M. S. nožem, usred bijela dana, krajem prošle nedjelje na Novom Beogradu, samo je jedno u nizu ubistava u kojima su učestvovali maloljetnici.
Tinejdžeri su u posljednjih pet godina u Srbiji ubili 50 ljudi, pokazuju uporedni podaci Republičkog zavoda za statistiku. Najviše njih osuđeno je za ubistvo i teško ubistvo prošle godine - čak 18. Godinu prije toga osuđeno je 10 maljoletnika, od kojih petoro šesnaestogodišnjaka.
Kada se uporede podaci RZS od 2013. do početka ove godine, vidi se da je u porastu i broj porodičnih nasilnika, i to kako dječaka, tako i djevojčica. Neki od njih imaju samo 14 godina. Od 2014. godine osuđeno je 139 djece jer su maltretirala majke, očeve, braću, sestre, babe ili djedove.
Opšta statistika, međutim, pokazuje da je maloljetnički kriminal generalno u padu. Tinejdžeri najčešće vrše krađe i teške krađe, djela protiv javnog reda i mira, neovlašćeno posjeduju opojne droge, nanose tjelesne povrede, učestvuju u tuči, silovanju, nedozvoljenim polnim radnjama...
"Maloljetnička delinkvencija je već neko vrijeme u opadanju, a dominiraju imovinski delikti. To je pokazalo i istraživanje koje smo radili sa Fakultetom za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju. Procenat najtežih djela, kao što su ubistva, u opštoj stopi maljoletničkih djela nije velik", objašnjava Sanja Ćopić iz Viktimološkog društva Srbije.
Ipak, zvuči šokantno kada znamo koliko su počinioci u momentu ubistva imali godina - 15, 16, 17... Ćopićeva, uprkos tome, navodi da ove brojke ne treba posmatrati izolovano i senzacionalistički, jer su počinioci najčešće i sami žrtve porodičnog ili vršnjačkog nasilja i odrastaju u društvu koje i dalje toleriše neke oblike nasilja.
Agresija je njihov naučen model ponašanja i ne umiju drugačije da komuniciraju sa okolinom. Najčešće su lišeni adekvatne roditeljske brige i kontrole, druže se sa osobama koje na njih imaju negativan uticaj ili direktno pripadaju kriminalnom miljeu, bježe od kuće, imaju loše odnose sa roditeljima i otpor prema autoritetu, okruženje im je puno narkomanije, tuča, krađa, loši su đaci...
Istraživanje Viktimiološkog društva o maloljetničkoj delinkvenciji i viktimizaciji pokazalo je da je čak 63,6 odsto ispitanika ispoljilo neko delinkventno ponašanje u određenom momentu života, a agresija se najčešće ispoljava kroz učešće u grupnoj tuči ili zlostavljanju životinja.
Ali duplo više tinejdžera (84,2 odsto) izjavilo je da su bili meta agresije, što pokazuje da su daleko češće žrtve nego delinkventi. Njih zlostavljaju roditelji, stariji srodnici, vršnjaci, žrtve su elektronskog nasilja...
Dječaci su češće nego djevojčice izloženi prijetnjama i iznudi novca, fizičkim napadima i zločinima iz mržnje. U čak 90,5 odsto slučajeva delinkventi su i sami žrtve!
"Bitno je da društvo ne toleriše nijedan oblik nasilja i da se radi na prevenciji. Blagovremenim otkrivanjem i pružanjem zaštite i podrške djeci žrtvama može se spriječiti njihova delinkvencija", - kaže Sanja Ćosić.
Ne baš zanemarljiv dio mlade populacije nosio je bar jednom u životu neko oružje - od noža i palice, preko lanaca, do pištolja. Ovakvo ponašanje je, primjećuju istraživači Viktimološkog društva, visokorizično i lako može da dovede do nasilja. Njihovo istraživanje pokazuje i da je više od 40 odsto onih koji su nosili oružje, to činilo u školskom dvorištu.
