Sljedeću pandemiju moglo bi da izazove 30 patogena, među kojima su influenca A, denga i virus majmunskih boginja, objavila je Svjetska zdravstvena organizacija. To je zaključak istraživanja više od 200 naučnika iz 54 zemlje, navodi se u izvještaju „Određivanje prioriteta patogena: Naučni okvir za istraživanje spremnosti za epidemije i pandemije“, a prenosi Nature.
Istraživači su naveli da lista „prioritetanih patogena“ može da pomogne organizacijama kako da fokusiraju trud na razvoj terapija, vakcine i dijagnostike.
Prioritetni patogeni, čiji spisak je objavljen u izvještaju SZO 30. jula, izabrani su zbog potencijala da izazovu globalnu medicinsku paniku poput pandemije. To je na osnovu dokaza koji pokazuju da su ovi patogeni veoma prenosivi i virulentni, a da je pristup vakcinama i terapijama za njih ograničen. U prethodnim izvještajima, iz 2017. i 2018, SZO je identifikovala 12 prioritetnih patogena.
Određivanje prioriteta patogena
- Primarni cilj tima za istraživanje epidemija SZO je ubrzanje razvoja medicinskih kontramera u slučaju epidemija. U centru ovoga stoji određivanje prioriteta patogena. Ovaj dokument predstavlja istraživanje procesa određivanja prioriteta u kome je učestvovalo više od 200 naučnika iz 54 zemlje, koji su procijenili dokaze povezane sa 28 porodica virusa i jednom ključnom grupom bakterija – navodi se u izvještaju.
Hiljade poznatih virusa i bakterija mogu da zaraze ljude, dodaje se, ali samo relativno mali broj je u istoriji doveo do pandemije ili velike epidemije.
- Određivanje prioriteta proces pomaže u identifikovanju kritičnih praznina u znanju kojima se hitno treba baviti – rekla je za Nature Ana Maria Henao Restrepo, vođa tima za istraživanje epidemija SZO.
Ova lista obuhvata rizične patogene u cijelim porodicama virusa i bakterijama.
- Lista je veoma obimna. Ali je važno redovno ažurirati ove liste zbog velikih globalnih promjena u deforestaciji, urbanizaciji, klimatskim promjenama, međunarodnom putovanju… - rekla je za Nature Nilika Malavige, imunolog Univerziteta u Šri Džajavardenepuru.
Više od 200 naučnika provelo je dve godine procjenjujući dokaze o 1.652 vrste patogena, uglavnom virusa i nekih bakterija, kako bi odlučili koje da uključe na listi.
Među 30 prioritetnih patogena su grupa koronavirusa poznatih kao sarbecovirusi, a uključuje SARS-CoV-2, virus koji je izazvao kovid-19, i mervekoviruse, među kojima je MЕRS. Na ranijim listama bili su specifični virusi, ali ne i celi podrodovi kojima oni pripadaju.
Među novim patogenima na listi je i virus majmunskih boginja. On se smatra prioritetom kao i variola, izazivač velikih boginja, koje su iskorenjene 1980. Razlog za to je, navodi se, to što se ljudi više ne vakcinišu protiv variole, pa nisu imuni na nju, a neočekivano otpuštanje moglo bi da izazove pandemiju.
- Virus bi potencijalno teroristi mogli da koriste kao biološko oružje – rekla je Malavige.
Među pet bakterija, od kojih su sve nove na listi, nalaze se sojevi koji izazivaju koleru, kugu, dizenteriju, dijareju i upalu pluća.
Dva virusa sa pacova su takođe dodata jer mogu da pređu na ljude povremeno. Nipa virus, koji prenose slijepi miševi, na listi je zato što je smrtonosan, a veoma brzo se širi među životinjama i protiv njega nema lijekova.
Model za naučne studije
- Mnogi od prioritetnih patogena su ograničeni na određene regije, ali imaju potencijal da se šire globalno. Nema jednog mjesta koje je u najvećem riziku – rekla je za Nature Naomi Forester-Soto, virusolog sa Instituta Pirbrajt u Britaniji i saradnica na izvještaju.
Osim toga, naučnici su napravili i posebnu listu prototipova patogena, koji bi mogli da budu model za naučne studije i razvoj terapija i vakcina.
Primjera radi, navodi se, prije pandemije kovida-19 nije bilo vakcina za koronaviruse, ali razvijanje vakcina za jednu porodicu daje samopouzdanje naučnoj zajednici za razvoj drugih.
- Neki od patogena na listi možda nikad neće izazvati epidemiju, a neki na koji nismo ni pomislili mogao bi biti važan u budućnosti. Skoro nikad nismo predvideli sljedeći patogen koji će se pojaviti – rekla je Forester-Soto.
(Telegraf)
