U Sjevernoj Americi u toku je velika invazija sposobna za pokretanje katastrofalnih promjena. Najmanje 70 vrsta glista sa drugih kontinenata kolonizovalo je kontinent i predstavlja dosad neprimećenu pretnju za ekosistem, tvrdi se u studiji istraživača sa Univerziteta Stanford i Sorbone.
Analiza objavljena u Nature Ecology & Evolution predstavlja najveći zbir podataka o glistama i upozorava da je potrebno bolje pratiti invazivne vrste, navodi Stanford Njuz.
- Gliste pričaju priču o antropocenu, dobu u kome živimo. To je priča o globalnoj homogenizaciji biodiverziteta od strane ljudi, što često dovodi do smanjivanja broja lokalnih vrsta i do poremećaja prirodnih procesa ekosistema – rekla je Еlizabet Hedli, profesorka na Stanfordu i autorka studije.
Uglavnom nevidljive i necijenjene, gliste vrijede koliko i zlato farmerima i baštovanima, jer njihovo kretanje stvara tunele koji omogućavaju vodi, vazduhu i nutrijentima da se probiju kroz zemlju, a njihov otpad je bogato đubrivo. Takođe imaju centralnu ulogu u mnogim procesima koji utiču i na zajednice iznad zemlje i atmosferu.
Od 19. vijeka ljudi pokušavaju da obogate ove procese donoseći u Sjevernu Ameriku gliste iz Azije, Еvrope, Južne Amerike i Afrike. Na nekim mjestima, ove invazivne vrste su poboljšale poljoprivredu. Međutim, na drugim mestima, mogu biti štetne. Ove vrste će prije da konzumiraju lišće razbacano po zemlji nego domorodačke vrste neće, a time menjaju kvalitet zemljišta i mogu da unište biljke, insekte i vodozemce.
U sjevernim šumama Kanade i SAD invazivne gliste uticale su na drveće poput javora. Ovo je dovelo do uticaja na druge vrste i pomoglo širenju invazivnih vrsta. Osim toga, mijenjaju se nutrijenti, ph vrijednost i tekstura zemljišta, što vodi i do lošijeg roda usjeva, između ostalog.
Invazivne gliste, navode naučnici, imaju veliku prednost. Za razliku od većine domorodačkih glista, ženke invazivnih glista mogu da se razmnožavaju i bez mužjaka. Osim toga, klimatske promjene su im otvorile mogućnost odlaska na sjeverne dijelove kontinenta, gdje se permafrost topi.
Uprkos svemu tome, malo je istraživanja o njihovom širenju. Naučnici su zato uzeli podatke od 1891. do 2021. i napravili veliku bazu podataka. Uz pomoć mašinskog učenja, tim je kombinovao podatke i rekonstruisao puteve kretanja i širenja ovih vrsta.
Invazivne gliste otkrili su u 97 odsto proučavanog zemljišta u Sjevernoj Americi. One sada čine 23 odsto od svih 308 vrsta glista na kontinentu. Poređenja radi, samo 8 odsto riba, 6 odsto sisara i 2 odsto insekata predstavljaju invazivne vrste u SAD. U Kanadi je invazivnih vrsta tri puta više nego starih vrsta glista.
(Telegraf)
