Na osnovu podataka dostavljenih Institutu za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut” od strane Nacionalne referentne laboratorije za ARBO viruse i hemoragične groznice Instituta za virusologiju, vakcine i serume "Torlak" na teritoriji Republike Srbije do 26.7.2023. godine registrovana su dva potvrđena slučaja obolijevanja od groznice Zapadnog Nila u humanoj populaciji.
Oboljele osobe su sa teritorija Zapadnobačkog i Južnobačkog okruga.
Groznica Zapadnog Nila je sezonsko oboljenje koje se prenosi ubodom zaraženog komarca.
Glavni prenosilac virusa Zapadnog Nila je Culex pipiens, vrsta komarca koja je odomaćena i kod nas. Sezona transmisije virusa Zapadnog Nila u Srbiji uobičajeno traje od juna do novembra mjeseca.
U cilju smanjenja rizika od zaražavanja virusom Zapadnog Nila, Institut za javno zdravlje Srbije preporučuje primjenu mjera lične zaštite od uboda komaraca i to:
- Upotreba repelenata na otkrivenim dijelovima tijela prilikom boravka na otvorenom.
- Nošenje odjeće dugih rukava i nogavica, svijetle boje.
- Preporučljivo je da odjeća bude komotna, jer komarci mogu da ubadaju kroz pripijenu odjeću.
- Izbjegavanje boravka na otvorenom u periodu najintenzivnije aktivnosti komaraca – u sumrak i u zoru.
- Upotreba zaštitne mreže protiv komaraca na prozorima, vratima i oko kreveta.
- Redukcija broja komaraca u zatvorenom prostoru.
- Po mogućnosti boravak u klimatizovanim prostorima, jer je broj insekata u takvim uslovima značajno smanjen.
- Izbjegavanje područja sa velikim brojem insekata, kao što su šume i močvare.
- Smanjenje broja komaraca na otvorenom gdje se radi, igra ili boravi, što se postiže isušivanjem izvora stajaće vode. Na taj način smanjuje se broj mjesta na koje komarci mogu da polože svoja jaja.
- Najmanje jednom nedjeljno treba isprazniti vodu iz saksija za cvijeće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, iz kanti, buradi i limenki. Ukloniti odbačene gume i druge predmete koji mogu da prikupljaju vodu.
- U slučaju putovanja u inostranstvo, pogotovo ako se radi o tropskom i subtropskom području, obavezno se pridržavati svih navedenih mjera prevencije
- U slučaju pojave bilo kakvih simptoma koji su kompatibilni sa neuroinazivnim oblikom bolesti, odmah se javiti izabranom ljekaru.
Groznica Zapadnog Nila je infektivno oboljenje iz grupe zoonoza, virusne etiologije, koje se na ljude i životinje prenosi ubodom zaraženog komarca. Virus Zapadnog Nila prvi put je izolovan i identifikovan 1937. godine u slivu Zapadnog Nila, u oblasti Ugande.
Nakon otkrivanja virus se proširio sa Afričkog kontinenta na Bliski istok, dijelove Azije i Australije, centralnu i istočnu Evropu i Mediteran. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus na svijetu.
Cirkulacija virusa Zapadnog Nila je prisutna na Evropskom kontinentu od 60-tih godina prošlog vijeka, ali se povećanje broja oboljelih ljudi bilježi u posljednje dvije decenije i ima tendenciju porasta u budućnosti.
Faktori koji su doprinijeli ovakvoj epidemiološkoj situaciji su klimatske promjene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora na nova geografska područja, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, promene u mikroorganizmima (rezistencija na antimikrobne lijekove, porast virulencije).
Primarni rezervoar zaraze su mnoge vrste ptica (gavrani, vrane, svrake, čavke i dr.) kod kojih je infekcija najčešće asimptomatska (bez simptoma bolesti). U endemskim krajevima virus se održava između ptica koje su zaražene i komaraca koji se hrane krvlju ptica.
Prenošenje infekcije na ljude i druge životinje najčešće nastaje ubodom zaraženog komarca. Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženih ptica. U rijetkim slučajevima infekcija može da se prenese putem transfuzije zaražene krvi, transplantacijom tkiva i organa i vertikalno sa majke na dijete (transplacentarno i tokom dojenja).
Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.
Simptomi bolesti nastaju 3 do 14 dana nakon uboda zaraženog komarca.
Kod oko 80% zaraženih osoba infekcija protiče asimptomatski. Oko 20% inficiranih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, ređe se javlja otok limfnih žlijezda ili pojava ospe na koži grudi, leđa ili stomaka. Pomenuti simptomi prolaze u toku nekoliko dana, a u rijetkim slučajevima mogu trajati i više nedjelja.
Kod jednog oboljelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike sa znacima upale mozga (encefalitis) ili upale moždanica i kičmene moždine (meningitis), odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti.
Tada u kliničkoj slici, pored groznice i glavobolje, dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorjentacije, kome, tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da traju nekoliko nedjelja, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima.
Osjetljivost na infekciju je opšta, ali osobe starosti preko 50 godina imaju veći rizik za nastanak neuroinvazivnog oblika bolesti. Infekcija dovodi do stvaranja imuniteta.
