Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u Vladi Republike Srpske dr Savo Minić, u intervjuu za bilten Javne ustanove „Vode Srpske“ ističe da je Republika Srpska nakon katastrofalnih poplava 2010. i 2014. godine uložila velike napore da unaprijedi funkcionisanje sektora voda i investira u kritična područja.
Time je stvorena dobra osnova za dalji rad i buduća ulaganja u sektoru voda, ističe ministar Minić.
– Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede u Vladi Republike Srpske i Javna ustanova „Vode Srpske“ nakon velikih poplava pokrenuli su i učestvuju u velikom broju aktivnosti koji imaju za cilj poboljšanje stanja u oblasti upravljanja vodnim resursima, odbrane od voda, zaštite kvaliteta voda, iskorišćavanja hidropotencijala i unapređenja vodnih usluga. Takođe, sektor voda je u proteklom periodu radio na usklađivanju domaćeg zakonodavstva sa EU direktivama u skladu sa ustavnim nadležnostima, što treba nastaviti i u budućem periodu. Trenutno se implementiraju određeni projekti koji su nastavak prethodno započetih aktivnosti, a uz to se pripremaju i novi projektni prijedlozi kako bi se održala spremnost sektora voda da odgovori sve većim izazovima koje donose klimatske promjene i sve veća vremenska i prostorna neravnomjernost padavina.
U maju je obilježena deveta godišnjica od katastrofalnih poplava 2014. godine? U kojoj mjeri su građani Republike Srpske danas zaštićeni od poplava?
– Republika Srpska danas je znatno spremnija za odbranu od poplava nego što je to bilo prije 2014. godine, s tim što treba imati u vidu da je rad na sistemu odbrane od poplava kontinuirani proces koji zahtijeva stalno održavanje, unapređivanje i praćenje trendova koje diktiraju klimatske promjene.
Vlada Republike Srpske, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Javna ustanova „Vode Srpske“ su u proteklom periodu, a naročito nakon velikih poplava 2014. godine, obezbijedili više od 250 miliona konvertibilnih maraka finansijskih sredstava i uložili maksimalne napore da vodozaštitne objekte rehabilituju, dograde i dovedu u stanje da se obezbijedi visok nivo zaštite stanovništva i privrede i značajno smanje rizici od poplava u Republici Srpskoj. Kao jedan od odgovora na stanje u oblasti zaštite od poplava, Vlada Republike Srpske je pokrenula mjere hitne sanacije oštećenih vodoprivrednih objekata koje su finansirane iz sredstava Fonda solidarnosti Republike Srpske. Upravni odbor Fonda solidarnosti je odobrio 99 mjera na području 20 gradova i opština Republike Srpske, za koje je odobreno 24.647.167,04 KM. Pored sredstava Fonda solidarnosti, Vlada je u saradnji sa međunarodnim finansijskim institucijama implementirala brojne projekte koji imaju za cilj zaštitu od poplava, a među kojima su najznačajniji:
– Projekat hitne pomoći zaštite od poplava koji je započet nakon poplava 2011. godine, a okončan je u junu 2021. godine. Republici Srpskoj je Evropska investiciona banka doznačila 107.570.371,41 KM kreditnih sredstava, s ciljem sanacije štete od poplava i hitne rekonstrukcije infrastrukture za zaštitu od poplava duž plavnog područja rijeke Save i njenih pritoka. Kreditna sredstva bila su namijenjena za mapiranje rizika od poplava, rekonstrukciju kanala, zamjenu i nadogradnju pumpnih stanica, rehabilitaciju oštećene infrastrukture, zaštitu riječnih obala, izradu planova za zaštitu od poplava, zaštitu od poplava i uspostavljanje sistema ranog upozoravanja, hitno postupanje u slučaju poplava, upravljanje gornjim slivovima rijeka, pripremanje strategije upravljanja rizikom od poplava i tehničku pomoć.
– Narodna skupština Republike Srpske je 2014. godine donijela i odluku o prihvatanju zaduženja prema Svjetskoj banci – Međunarodnoj asocijaciji za razvoj, po Hitnom projektu oporavka od poplava. Projekat je zatvoren 2019. godine a povučeno je oko 72.096.375,11 KM. Ovim kreditnim sredstvima finansirane su aktivnosti kroz tri komponente kojima su obuhvaćena poplavljena područja: roba za hitni oporavak od katastrofe, rehabilitacija ključne javne infrastrukture i podrška za implementaciju projekta i izgradnju kapaciteta. Projekat je u Republici Srpskoj realizovala Jedinica za koordinaciju poljoprivrednih projekata organizovana pri Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske.
– Zatim, realizovan je i projekat zaštite od poplava Drine. Narodna skupština Republike Srpske 2014. godine donijela je i odluku o prihvatanju zaduženja prema Svjetskoj banci – Međunarodnoj asocijaciji za razvoj, po Hitnom projektu oporavka od poplava u ukupnom iznosu od oko 21.262.550,79 KM za Republiku Srpsku. Projekat je zatvoren 31.12.2020. godine, a povučeno je oko 16.638.020,40 KM. Kreditna sredstva su namijenjena za finansiranje radova na zaštiti od poplava i podrška za područje Bijeljine, koja uključuje finansiranje građevinskih radova i povezane investicije za zaštitu od poplava na području Bijeljine, u nizvodnim plavnim ravnicama u blizini ušća u Savu na potezu od Balatuna do Glavičica. Finansiranje obuhvata građevinske radove, nabavku opreme, podršku za upravljanje Projektom, izradu detaljnih građevinskih projekata i pripremu tenderske dokumentacije.
– Rađeno je i na nestrukturnim aktivnostima kao što su prognoza i rano upozoravanje na poplave, koji su bitan faktor u odbrani od poplava, te se pristupilo unapređenju ovog sistema kroz održavanje automatskih hidroloških stanica, softverskih rješenja za upravljanje i uspostave sistema za hidrološko prognoziranje.
Pored do sada realizovanih brojnih mjera zaštite od poplava u svim dijelovima Republike Srpske, na kojim područjima je posebno važno sprovesti mjere zaštite od poplava u narednom periodu?
– Vlada Republike Srpske preko Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede nastavlja sa ulaganjima u odbranu od poplava u narednom periodu, što potvrđuje i Projekat mjera zaštite od poplava u Republici Srpskoj koji se odnosi na sanaciju šteta od poplava i rekonstrukciju infrastrukture, ukupne vrijednosti 41.082.207,00 evra od kojih je :
– 19.000.000,00 evra kredit EIB-a (faza 2, ugovor 88484) i
– 22.082.207,00, sopstvena sredstva/ostali izvori finansiranja.
Opštine obuhvaćene ovim projektom su: Srbac, Brod, Bijeljina, Šamac, Banja Luka, Gradiška, Modriča, Doboj, Donji Žabar, Novi Grad, Lopare, Kostajnica, Kozarska Dubica, Prnjavor, Zvornik i Šekovići.
Pored ovog projekta, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede sprovelo je aktivnosti na pripremi projekta Sava-Drina koridor. Projekat se implementira sredstvima Svjetske banke koja u saradnji sa BiH, Crnom Gorom, Republikom Srbijom i Međunarodnom komisijom za sliv rijeke Save sprovodi prvu fazu Programa integrisanog razvoja koridora rijeka Save i Drine. U oblasti zaštite od poplava u Republici Srskoj će se raditi Projekat sanacije Glavnog obodnog kanala (GOK) u Semberiji i Projekat kontrole režima proticaja rijeke Turjanice i regulacije vodotoka na teritoriji opštine Laktaši.
Koji su prioritetni zadaci sektora voda na kojima ćete kao ministar insistirati u narednom periodu?
– Klimatske promjene imaju sve veći uticaj na funkcionisanje sektora voda. Svjedoci smo promjena količine i rasporeda padavina u toku godine, kraćih pojava intenzivnih padavina, kao i dužih sušnih perioda. Količina i distribucija padavina utiče na dostupnost vode što pogađa sve korisnike voda, stanovnike, poljoprivredu, industriju i životnu sredinu uopšteno. U narednom periodu će se aktivno raditi na održivom korišćenju vodnih resursa. Vlada Republike Srpske i Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede nastaviće sa investiranjem u objekte zaštite od poplava, unapređenje sistema prognoze i rane najave poplava kako bi se povećala spremnost odgovora na prirodne katastrofe koje se mogu pojaviti u budućnosti. Bitno je napomenuti da objekti odbrane od poplava zahtijevaju konstantno održavanje, i ulaganja u ovaj sektor ne završavaju se izgradnjom zaštitnih objekata. Stoga je potrebno raditi na uspostavi održivog sistema koji će obezbijediti dovoljna finansijska sredstava za funkcionisanje sektora odbrane od poplava. Pored toga, potrebno je raditi na poboljšanju i proširenju melioracionih sistema kako bi se pomoglo resoru poljoprivrede da se nosi sa izazovom nedostaka vode u sve dužim sušnim periodima. Jedan od prioriteta u narednom periodu biće i unapređenje vodnih usluga u Republici Srpskoj. Započete su određene aktivnosti koje će u konačnom dovesti do uspostave regulatornog, institucionalnog i operativog okvira za održivo funkcionisanje sektora vodnih usluga.
Koji su ključni ciljevi daljeg razvoja sektora voda Republike Srpske u budućnosti, u smislu zaštite voda, zaštite od voda i sistemskog upravljanja vodama?
– U narednom periodu insistiraće se na izradi Planova upravljanja rizikom od poplava u Republici Srpskoj u skladu sa Zakonom o vodama. Planovi se izrađuju na nivou oblasnog riječnog sliva i definišu odgovarajuće ciljeve za upravljanje rizicima od poplava, fokusirajući se na smanjenje štetnih posljedica poplava po život i zdravlje ljudi, životnu sredinu, kulturnu baštinu, infrastrukturu i privredne aktivnosti.
U oblasti zaštite voda i upravljanja vodama Vlada Republike Srpske na prijedlog Ministarstva u maju 2022. godine donijela je Odluku o usvajanju Programa unapređenja vodnih usluga u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 43/22).
Programom je planiran skup aktivnosti koje se odnose na regulatorni i institucionalni okvir koji je potrebno uspostaviti u Republici Srpskoj, operativni okvir za održivo funkcionisanje sektora, kao i aktivnosti koje se odnose na finansiranje u sektoru. U okviru skupa aktivnosti koji se odnosi na regulatorni i institucionalni okvir priprema se Zakon o vodnim uslugama, te se sprovode aktivnosti koje se odnose na potrebne preduslove za sprovođenje Zakona o vodnim uslugama nakon stupanja na snagu. Izrađuju se analize finansijskih potreba i uticaja sprovođenja EU direktiva u oblasti pružanja vodnih usluga koje na putu BiH ka EU transponuje i implementira Republika Srpska. Osim navedenog, pripremljen je i nacrt metodologije za utvrđivanje cijene vodnih usluga u Republici Srpskoj, smjernice za izradu poslovnih planova JKP itd.
Podrška započetom procesu iz tačke tri – uvođenja institucionalnih, pravnih i regulatornih promjena na nivou Republike Srpske, s ciljem modernizacije i unapređenja sektora vodnih usluga, vrši se i kroz Projekat modernizacije sektora vodnih usluga, koji je pripremljen u saradnji sa Svjetskom bankom, Ministarstvom finansija, jedinicama lokalne samouprave i udruženjem „Vodovodi RS“. Cilj je da se kroz projekat unaprijedi cjelokupno okruženje sektora vodnih usluga u skladu sa strateškim opredjeljenjima predviđenim Strategijom integralnog upravljanja vodama Republike Srpske i Programom unapređenja sektora vodnih usluga u Republici Srspkoj.
Predviđeno je i finansiranje radova Trebinju, Doboju, Istočnom Sarajevu, Zvorniku, Laktašima i Pranjavoru, u kumulativnom iznosu od oko 24.000.000,00 evra. Ove jedinice lokalne samouprave su kroz prethodne aktivnosti pregleda od strane Svjetske banke takođe prepoznate kao lokalne zajednice koje su ostvarile značajan napredak u unapređenju sektora vodnih usluga.
