U Evropskom izvještaju o drogama 2019. na samom početku se navodi ohrabrajuća vijest da je intravenska upotreba heorina u drastičnom padu (40 posto), kao i broj novozaraženih HIV-om.

"Hvale vrijedno je da su evropske zemlje uvele pragmatične mjere za smanjenje štetnih posljedica i za tretman ovisnosti, koje su pridonijele tim uspjesima. Nasuprot tome, u drugim dijelovima svijeta problemi povezani s opioidima uzimaju sve više maha, što dovodi do znatnog povećanja troškova javnog zdravstva i u Sjevernoj Americi i pojedinim zemljama koje graniče s Evropskom unijom. Međutim, uprkos poboljšanjima koja su primijećena u Evropi, upotreba opioida i dalje pridonosi sve većim zdravstvenim i socijalnim troškovima koji nastaju zbog upotrebe droga u Evropi, a opseg prijetnji koje ta vrsta droge predstavlja možda se čak i povećava", upozorava se u izvještaju.

Povećano konzumiranje u istočnim dijelovima Evrope

Analiza dostupnih odgovora na probleme povezane s opioidima pokazala je da su u pojedinim zemljama, posebno u istočnim dijelovima Evrope, mjere za smanjenje štetnih posljedica i tretman zavisnosti i dalje nedostatni. Postoje i naznake o tome da se stanje pogoršalo u određenim zemljama u kojima je pokrivenost odgovarajućim uslugama u prošlosti bila dobra. Istovremeno, potrebe sve starije i često sve ugroženije grupe dugoročnih konzumenata opioida i dalje se povećavaju. 

Kako se navodi u izvještaju, to potvrđuju smrtni slučajevi zbog predoziranja, pri čemu je prosječna dob žrtava trenutno 39 godina, kao i visoka stopa prevalencije fizičkih i psihičkih zdravstvenih problema u toj grupi. U proteklih pet godina primijećen je ukupni porast broja smrtnih slučajeva povezanih s drogama, pri čemu su povećanja zabilježena u svim dobnim grupama iznad 30 godina.

U Sjedinjenim Američkim Državama i Kanadi pokretač trenutnog širenja zloupotrebe opioida jeste upotreba sintetičkih opioida, posebno derivata fentanila. U Evropi taj trend nije prisutan, ali postoje razlozi za zabrinutost. U posljednjoj godini otkriveno je oko 50 novih sintetičkih opioda.

Kokain ulazi preko luka

Posebno se ističe kako tržište kokaina u Evropi i dalje raste. U Evropu ulazi preko brojnih ruta i na različite načine, ali posebno velike količine se prevoze preko glavnih luka. Manje količine ulaze na tržište pomoću različitih oblika informacijske tehnologije kao što su šifriranje, dijelovi kriptotržišta (engl. "darknet"), društvene mreže za preprodaju i kriptovalute. 

"Preduzetnička priroda na konkurentnom tržištu kokaina ogleda se u obliku inovativnih strategija distribucije kao što su "pozivni centri" namijenjeni isključivo za narudžbu i isporuku kokaina. Povećanja broja konzumenata crack kokaina koji su uključeni u tretman od 2014. zabilježena su u Belgiji, Irskoj, Francuskoj, Italiji, Portugalu, kao i u Ujedinjenom Kraljevstvu, zemlji koja se u Evropi najčešće povezuje s upotrebom crack kokaina", navodi se u izvještaju.

U Evropi su dostupna dva oblika kokaina, a najčešći je kokain u prahu (oblik soli), dok je rjeđe dostupan crack kokain (slobodna baza kokaina), oblik droge koji se može pušiti. Kokain stiže iz Bolivije, Kolumbije i Perua, a u Evropu stiže putem putničkih i teretnih aviona, privatnih letjelica, jahti i drugih manjih plovila, ali najveće količine se krijumčare u obliku pomorskog tereta, posebno kontejnera.
 
"Karibi te zapadna i sjeverna Afrika najvažnije su tranzitne zone preko kojih kokain stiže u Evropu. Tokom 2017. broj zapljena kokaina i zaplijenjene količine u EU dostigli su dosad najviše zabilježen nivo, sa 104.000 zapljena kokaina ukupne količine od 140,4 tone. Zabilježena je količina zaplijenjenog kokaina za 20 tona premašila prethodnu rekordnu količinu iz 2006., što znači da je količina zaplijenjena 2016. bila dvostruko veća", ističe se. 

Balkanska ruta i dalje glavna

Kada je riječ o kanabisu, blizu 20 posto osoba starosti od 15 do 24 godine navelo je da su tokom prethodne godine konzumirale kanabis. Na međunarodnom nivou i na nivou Evrope upotreba kanabisa i dalje je tema koja pobuđuje velik politički i javni interes, a nova zbivanja potiču raspravu o tome na koji bi način društvo trebalo odgovoriti na probleme povezane s tom tvari.

"U globalnom kontekstu, Evropa je važno tržište droga koje se opskrbljuje i lokalno proizvedenim drogama i drogama koje se krijumčare iz drugih regija svijeta. Južna Amerika, Zapadna Azija i Sjeverna Afrika važna su izvorišta nezakonitih droga koje ulaze u Evropu, a Kina je važna zemlja iz koje se krijumčare nove psihoaktivne tvari. Avganistan je i dalje najveći svjetski nezakoniti proizvođač opijuma, a pretpostavlja se da je većina heroina koji se može pronaći u Evropi proizvedena upravo tamo ili u susjednom Iranu ili Pakistanu. Laboratoriji u kojima se heroin proizvodi iz morfijuma pomoću anhidrida ocatne kiseline otkriveni posljednjih godina u Bugarskoj, Češkoj, Španiji i Holandiji, zajedno s povećanjem zapljena morfijuma i opijuma, upućuju na to da se određeni dio heroina trenutno proizvodi bliže tržištima konzumenata u Evropi", kaže se u izvještaju. 

Heroin ulazi u Europu preko četiri glavne krijumčarske rute, od kojih su dvije najvažnije i to "balkanska" i "južna". Prva i najznačajnija prolazi kroz Tursku u balkanske zemlje (Bugarsku, Rumuniju ili Grčku), a potom prema srednjoj, južnoj i zapadnoj Evropi. U izvještaju se upozorava da se nedavno pojavio i ogranak balkanske rute koji uključuje Siriju i Irak. 

Južna ruta, kojom pošiljke iz Irana i Pakistana ulaze u Evropu zrakom ili morem, direktno ili kroz afričke zemlje, u proteklih je nekoliko godina postala sve važnija. Ostale rute uključuju "sjevernu rutu" koja se proteže od Afganistana kroz centralnu Aziju do Rusije i rutu koja prolazi kroz južni Kavkaz i prelazi Crno more.

Metamfetamin iz Češke

Metamfetamin zaplijenjen u Evropi uglavnom se proizvodi u Češkoj i na graničnim područjima susjednih zemalja. Manji broj nezakonitih laboratorija za proizvodnju metamfetamina svake se godine otkrije u Holandiji, a katkad je riječ o vrlo velikim postrojenjima u kojima se droga uglavnom proizvodi za tržišta na Dalekom Istoku i u Australiji. U Češkoj se metamfetamin uglavnom proizvodi iz pseudoefedrina koji se dobija iz medicinskih proizvoda. Od 298 nezakonitih laboratorija za proizvodnju metamfetamina zabilježenih u EU tokom 2017., 264 laboratorija nalazila su se u Češkoj. 

Zabilježene zapljene MDMA-a u prahu u EU povećale su se s 0,3 tone tokom 2016. na 1,7 tona tokom 2017. Do tog je povećanja uglavnom došlo zbog zapljena koje su zabilježene u Holandiji.

Otvorena prodaja ili putem interneta

EMCDDA upozorava da je u 2018. godini otkriveno 55 novih psihoaktivnih tvari od ukupno 730 koliko ih ima na području Evrope. Te tvari čine niz različitih droga kao što su sintetički kanabinoidi, stimulativne tvari, opioidi i benzodiazepini. Proizvode se u hemijskim i farmaceutskim firmama u Kini i onda stižu u Evropu gdje se prerađuju u proizvode, pakiraju i prodaju. 

"Katkad se otvoreno prodaju u fizičkim trgovinama. Iako je u nekim zemljama otvorena prodaja tih proizvoda ograničena, oni i dalje mogu biti dostupni putem skrivenijih kanala. Mogu se nabaviti i u internetskim trgovinama ili na kriptotržištu ili se  mogu prodavati na tržištu nezakonitih droga. U takvim slučajevima mogu se prodavati pod svojim imenom, ali i kao druge droge ili pomiješani s drugim drogama kao što su heroin, kokain, MDMA ili psihoaktivni lijekovi", upozoravaju.

U izvještaju se naglašava kako je u posljednjih nekoliko godina došlo do povećanja broja, vrste i dostupnosti novih psihoaktivnih tvari koje pripadaju grupi benzodiazepina, a čija upotreba nije uređena međunarodnim zakonima o kontroli droga. Neke se od njih prodaju kao lažne zamjene lijekova protiv anksioznosti koji se često propisuju, kao što su alprazolam (Xanax) i diazepam, u okviru postojećih mreža distribucije na tržištu nezakonitih droga. Druge se prodaju na internetu, katkad pod svojim imenom, a stavljaju se na tržište kao "zakonite" zamjene odobrenih lijekova.

EMCDDA trenutno prati 28 novih benzodiazepina, od čega su njih 23 u Evropi prvi put otkriveni u posljednjih pet godina. 

Najviše konzumenata kanabisa

Prema procjeni, u EU je 2017. godine zabilježeno 1,5 miliona slučajeva kršenja zakona o drogama, što je značilo porast za 20 posto od 2007. godine.

"Procjenjuje se da je otprilike 96 miliona ili 29 posto odraslih osoba (u dobi od 15 do 64 godine) u EU tokom života probalo nezakonite droge. Iskustvo upotrebe droga češće navode muškarci (57,8 miliona) nego žene (38,3 miliona). Droga koja se tokom života najčešće konzumirala jeste kanabis (55,4 miliona muškaraca i 36,1 miliona žena), dok su mnogo niže procjene o upotrebi kokaina (12,4 miliona muškaraca i 5,7 miliona žena), MDMA-a (9,3 miliona muškaraca i 4,6 miliona žena) i amfetamina (8,3 miliona muškaraca i 4,1 milion žena)", navodi se u izvještaju. 

Nivo upotrebe kanabisa tokom života znatno se razlikuju među pojedinim zemljama, a kreću se od približno četiri posto odraslih osoba na Malti do 45 posto odraslih osoba u Francuskoj.

Tokom 2017. godine u EU je zabilježeno 1.046 novih slučajeva dijagnoze HIV-a kao posljedice intravenske upotrebe droga, pri čemu je ta bolest u 83 posto slučajeva dijagnosticirana kod muškaraca, uglavnom starijih od 35 godina.

Najviše smrtnih slučajeva povezanih s drogom u EU imali su Njemačka i Ujedinjeno Kraljevstvo, a najmanje Malta.