Specijalna operacija ruske vojske u Ukrajini mogla bi da dobije zastrašujući preokret ukoliko predsjednik Vladimir Putin odluči da upotrebi termobarično oružje protiv bivše sovjetske teritorije, upozorili su stručnjaci.
Smatra se da je termobarično oružje jedno od najbrutalnijih ratnih oružja koje postoji.
Do porasta straha od upotrebe ovog oružja u Ukrajini došlo je nakon što je ukrajinska ambasadorka u SAD Oksana Markarova rekla da su vakuum bombe - što je drugi naziv za oružje - korišćene tokom sukoba.
Upotreba takvog oružja, koje usisava kiseonik iz okolnog vazduha i stvara eksploziju visoke temperature, tek treba da bude nezavisno potvrđena, dok snimak iz Ukrajine pokazuje termobaričnu raketu na ruskim vozilima TOS-1.
Dr Markus Helijer, viši analitičar Australijskog instituta za stratešku politiku, rekao je da, iako još uvijek nije jasno da li Rusija rasporedila ovo oružje u Ukrajini, ali da je "pitanje vremena", prenosi Guardian.
Kako rade?
Rakete su napunjene visoko eksplozivnom mješavinom goriva i hemikalija, koja prilikom eksplozije može izazvati nadzvučne talase koji mogu da unište sve na svom putu, uključujući zgrade i ljude. Poznate su i kao aerosolne bombe ili vakuum bombe.
Među ruskim oružjem koje je viđeno kako se kreće prema Kijevu i drugim ukrajinskim gradovima bili su i TOS-1 termobarični raketni bacači.
Ne koriste se za precizne udare, ali se mogu koristiti za čišćenje dijelova terena.
Piter Li, sa Univerziteta u Portsmutu, objasnio je za Independent kako su ove bombe radile 2016, nakon što ih je Rusija navodno koristila u Siriji.
- Zamislite da duboko udahnete, a zatim se potopite u vodu. Zatim zamislite da vam se sav kiseonik momentalno izbaci iz tijela. Pokušajte ponovo da udahnete. Ali umjesto da vam hladna voda napuni pluća, otrovne, zapaljive čestice počinju da vas ubijaju iznutra prema spolja - napisao je on.
Samo eksplozije izazvane nuklearnim napadima smatraju se gorima. Rusija je navodno koristila ove rakete u Čečeniji i Siriji.
- Širok raspon vojne opreme viđen u sukobu, uključujući i niz TOS-1 termobaričnih raketnih bacača. Dok je sukob do sada bio relativno ograničen, TOS-1 ima potencijal za ozbiljna kršenja ljudskih prava, posebno imajući u vidu istoriju upotrebe Rusije (npr. Čečenija) - napisao je na Tviteru Jenzen Džons, specijalista za oružje i artiljeriju.
Gdje su korišćene?
Bombe koriste ruske i zapadne snage od 1960-ih. SAD su se na njih navodno oslonile u svojim pokušajima da eliminišu Al Kaidu u planinama Avganistana.
Helijer je rekao da Rusija ima duži staž sa njima nego Zapad.
- Rusija ima sisteme širokog spektra... od prilično malog taktičkog oružja, do ogromnih bombi koje se lansiraju iz vazduha. Proruski separatisti u Donbasu koriste ih godinama - rekao je Helijer.
Human Rights Watch, organizacija koja se bavi ljudskim pravima, 2000. godine je osudila njihovo navodno korišćenje od strane Rusije godinu dana ranije u Čečeniji kao "opasnu eskalaciju" sa "važnim humanitarnim implikacijama".
Koliko je oružje opasno?
Helijer je rekao da je termobarično oružje efikasno u svojoj "specifičnoj svrsi" prvenstveno "uništavanja odbrambenih pozicija".
Dok oružje neće biti korišćeno za prodor na tenk, može da bude veoma destruktivno oružje protiv stambenog bloka ili drugih zgrada.
Nazvan "Buratino" u odnosu na rusku verziju Pinokija, zbog svog dugog, šiljatog nosa, TOS-1 je raketni bacač sa 24 cijevi od 220 mm i jedno od najstrašnijih oružja u ruskom arsenalu.
- Nije nelegalno iako njegovi efekti mogu biti prilično užasni, zbog tog efekta stvaranja vakuuma i isisavanja vazduha iz pluća branilaca - rekao je on.
Dejv Majumdar, urednik odbrambenog veb sajta The National Interest, objasnio je 2015. godine da "Buratino može da uništi površinu od otprilike 200 do 400 metara jednim salvom".
- Drugim riječima, može da pretvori nekoliko gradskih blokova u tinjajuću ruševinu jednim udarcem - rekao je on, piše Telegraf.
