Faton Hajrizi, koji je ubijen od strane naših specijalaca nakon što je 17. jula ubio graničnog policajca Nikolu Krsmanovića i ranio njegovog kolegu Vjekoslava Ilića, devet puta je bježao iz zatvora. Posljednji put pobjegao je 6. jula.
Kriminolog Dobrivoje Radovanović objašnjava za Telegraf kako je moguće da zatvorenik toliko puta pobjegne.
„Teoretski je moguće da se, ako postoji patologija u organizaciji zatvora, ulazi i izlazi kako hoće, ali najrealnije je da je on imao svoje ljude u upravi zatvora, u sistemu. Sigurno je izlazio na vikende, tačnije omogućavali su mu da izađe, a on se ne bi vraćao. Takođe su 'žmurili' na to ako bi preskakao zid zatvora. Ali da bi čovjek pobegao iz zatvora, i to toliko puta, je teorijski nemoguće bez pomoći 'odozgo'“, ističe Radovanović.
Faton Hajrizi je prvi put uhapšen 2000. godine, kada je imao 15. godina. Tada je ubio ruskog vojnika koji je bio pripadnik KFOR. Faton Hajrizi u će se, u narednim godinama, pretvoriti u osobu sa dugom kriminalnom istorijom, poznat po mnogim bjekstvima iz kosovskih zatvora. U vrijeme svog posljednjeg bjekstva sa Kosova, Faton Hajrizi je opisan kao disciplinovani zatvorenik koji je čak stekao pravo da vikendom ide kući.
Ubio ruskog vojnika
U sudskom dokumentu iz 2001. godine za Hajrizija se navodi da je "odrastao u dobrim porodičnim prilikama", kao i da se "dobro snalazio do vremena rata". Taj dokument prvi je u Hajrizijevoj istoriji kriminalca, koja je počela krajem 2000. godine, nekoliko mjeseci nakon završetka rata između srpskih snaga i tzv. Oslobodilačke vojske Kosova 1999. godine.
Prema dokumentima do kojih je došao Radio Slobodna Еvropa, Hajrizi je najmanje tri puta osuđivan pred dva različita suda, a u vezi sa krivičnim djelima ubistvo, ubistvo u pokušaju, krađa i pljačka.
Najpoznatiji je po ubistvu ruskog vojnika KFOR 29. februara 2000. godine, kada je imao 15 godina. Ubistvo se dogodilo na trgu, kada je Hajrizi vojniku oteo oružje, a potom pucao u njega. Vojnik I. K. preminuo je dva dana kasnije.
Tako je Hajrizi od početka 2000. godine bio u različitim pritvorskim centrima, sve dok mu u martu 2001. godine nije izrečena "vaspitna mjera", odnosno kazna od jedne do pet godina zatvora. Tom mjerom bio bi upućen u "Еdukativni centar", gdje bi bio "pod nadzorom stručnog tima". Ipak, ne zna se gdje je tačno Hajrizi poslat poslije te odluke.
U nekoliko intervjua koje je Hajrizi tokom poslednjih mjeseci dao za kosovske medije, on tvrdi da je u Kazneno-popravnom domu u kontinuitetu bio sa odraslima, a ne sa maloljetnicima.
Osim za ubistvo vojnika, Hajrizi je presudom iz 2001. godine osuđen i za jedan pokušaj ubistva, tri slučaja krađe, uglavnom dijelova automobila i dva slučaja zloupotrebe automobila, odnosno vožnje bez dozvole. Sve to je, prema navodima suda, počinio od početka 2000. do početka 2001. godine u Srbici, Glogovcu, Prištini i Južnoj Mitrovici.
Osuđen zbog pljačke
Hajrizi je 24. januara 2008. godine osuđen za dva krivična djela oružane pljačke koja je izvršio 2006. godine u Srbici, sa osobom inicijala B. B. U tim pljačkama otuđili su novac, telefone, punjače za telefone i cigarete.
Takođe je osuđen i za posjedovanje oružja bez dozvole.
Osuđen je na šest godina zatvora, a oružje mu je oduzeto. U trenutku izricanja presude bio je u pritvoru, a tamo je vrijeme proveo od maja 2006. godine.
Faton Hajrizi je takođe osuđen od 2019. godine za pokušaj ubistva. Tada je dobio godinu dana zatvora. Informacije o drugim krivičnim djelima koja je izvršio nisu dostupne.
Bježao kroz prozor i ventilaciju
Vjeruje se da je Faton Hajrizi iz zatvora pobegao devet puta, ali zvanične informacije o broju bjekstava nisu objavljene. On je kosovskim medijima rekao da je pobjegao i iz američke vojne baze na Kosovu.
Hajrizi je prvi put uspio da pobjegne još 2000. godine. Te godine dogodio se veći broj njegovih bjekstava, tri ili četiri. On je istakao da je "bježao jer su ga kao maloljetnika tretirali samo u sudu, ali ne i u zatvoru".
Prema njegovim riječima, prvi put je pobjegao iz Pritvorskog centra u Sjevernoj Mitrovici. Bilo je oko pet sati ujutru, a on je izašao kroz prozor toaleta. Kada su u pitanju druga bjekstva, tvrdio je da je sekao rešetke testerama prokrijumčarenim iz inostranstva, kao i da je kao izlaz koristio ventilaciju.
Sam Okružni sud u Severnoj Mitrovici, u presudi iz 2001. godine navodi da je tada 15-godišnjak pobjegao jednom iz Pritvorskog centra u Mitrovici u martu 2000. godine i drugi put u novembru iste godine iz Pritvorskog centra u Srbici. Iako nije naveden tačan broj bjekstava, u odluci je navedeno da je "pritvorenik ulagao napore i nekoliko puta uspio da pobjegne iz zatvora".
Do trenutka bjekstva 2004. godine, Hajrizi je odslužio 17 godina i pet mjeseci zatvorske kazne, a preostalo mu je još sedam i po godina.
Još jedno bjekstvo opisano je u izvještaju američkog Stejt departmenta. Kako je navedeno, Hajrizi je pobjegao iz zatvora u Peći, a ponovo je uhapšen u oktobru 2006. godine. Do kraja te godine ostao je iza rešetaka.
Iz zatvora Dubrava u Istoku pobjegao je 2007. godine. Kako su mediji tada izvještavali, Hajrizi je pobjegao zajedno sa još šest osoba, tako što su prošli zatvorske ograde, a sa druge strane čekali su ih ljudi koji su otvorili vatru na zatvorske čuvare.
Iz zatvorskog centra u Prizrenu pobjegao je 2012. godine tokom dnevne šetnje. Preskočio je zatvorski zid tako što se držao za oluk, a potom sa skočio preko bodljikave žice sa zida visokog nekoliko metara. Tri hica iz pištolja brzo su alarmirala zatvorske čuvare i policija je počela da juri bjegunca.
Bio u zatvoru otvorenog tipa
Tokom posljednjih mjeseci Hajrizi je bio u zatvoru otvorenog tipa Smrekonica u Vučitrnu. To znači da su mjere bezbjednosti bile niske. Iskoristio je svoje pravo da vikendom ode kući nekoliko puta, a prijavio se i za rad van popravne ustanove.
Pobjegao je 6. jula oko jedan sat poslije ponoći. Zatvorski službenici privremeno su suspendovani do okončanja istrage jer se sumnjalo da nisu na vrijeme primjetili izlazak osuđenika praćenjem snimaka sa nadzornih kamera.
Bjekstvo je izazvalo pometnju na društvenim mrežama jer se Hajrizi oglasio na TikToku, izazivajući institucije koje su za njim tragale. Dominantna poruka njegovih videa bila je da ne mogu da ga uhvate.
Jedno vrijeme se nije znalo gdje se Hajrizi nalazi, a onda je došlo do ubistva srpskog graničnog policajca Nikole Krsmanovića i ranjavanja njegovog kolege Vjekoslava Ilića tokom rutinske kontrole u Loznici. Dan nakon ubistva Hajrizi je pronađen u napuštenoj fabrici.
Kako je tokom hapšenja pružao otpor i pucao na policiju, Faton Hajrizi je neutralisan.
