Na današnji dan Srpska pravoslavna crkva i njeni vjernici slave tri velika sveca: Svetog Amfilohija Ikonijskog, Svetog Grigorija i Svetog Aleksandra Nevskog.
Sveti Amfilohije Ikonijski
Zemljak, drug i prijatelj sv. Vasilija Velikog i drugih velikih svetitelja iz 4 vijeka. Amfilohije rano ostavi metež svjetski i povuče se u jednu pešteru, gde kao otšelnik proživi u podvigu 40 godina. Dogodi se tada, te se uprazni episkopska stolica u Ikoniji, i Amfilohije čudesnim načinom bi izabran i posvećen za episkopa Ikonijskog. Divan pastir i veliki branitelj čiste vjere pravoslavne.
Učestvovao na Drugom Vaseljenskom Saboru 381. god. Revnosno se borio protiv Makedonija zločestivog, i protiv arijanaca i Еvnomija. Lično molio cara Teodosija Velikog da izagna arijance iz svakog grada u državi. Car mu ne ispuni želju. Poslije nekoliko dana opet se javi Amfilohije caru. Kada episkop bi uveden u odaju za primanje, car sjeđaše na prijestolu, a do njega s desne strane seđaše sin mu Arkadije, koga Teodosije beše uzeo sebi za sacara.
Ušavši Amfilohije sveti pokloni se caru Teodosiju, a na Arkadija, sina carevog, i ne obazre se kao da ga tu i ne bijaše. Razgnevi se zbog toga car Teodosije veoma, i naredi da se Amfilohije odmah istjera iz dvora. Tada reče svetitelj caru: „vidiš li, care, kako ne podnosiš beščešće sina; tako i Bog Otac ne trpi beščešće Sina Svoga, odvraća se s nenavišću od onih, koji hule Njega, i gnjevi se na sve pristalice one proklete (Arijeve) jeresi”. Čuvši ovo car razumjede zašto Amfilohije ne odade počast sinu njegovom, i udivi se mudrosti i smjelosti njegovoj. Između mnogih drugih trudova sv. Amfilohije napisao je nekoliko knjiga o vjeri. Upokojio se 395. god. u dubokoj starosti i preselio se u život besmrtni.
Sveti Grigorije episkop Akragantski
Rođen u Siciliji blizu grada Akraganta, gdje je docnije episkop bio, od blagovjernih roditelja Haritona i Teodotije. Sav život mu je protkan divnim čudesima Božjim. Čudesnim načinom otišao u Jerusalim, čudesnim načinom izabran za episkopa, čudesnim načinom spasao se od klevete. I sam je bio veliki čudotvorac, jer je bio veliki ugodnik Božji, veliki duhovnik i podvižnik. Učestvovao na V Vaselj. Saboru u Carigradu. Posle teških iskušenja skončao mirno početkom 7. vijeka.
Sveti Aleksandar Nevski. Sin kneza Jaroslava
Od malena srcem okrenut k Bogu. Pobijedio Švede na rijeci Nevi, 15. jula 1240. god, zbog čega je i prozvat Nevskim. Tom prilikom jave se svetitelji Boris i Gljeb jednom vojvodi Aleksandrovom i obećaše svoju pomoć velikome knezu, srodniku svome. U Zlatnoj Ordi tatarskoj nije se htio pokloniti idolima niti proći kroz oganj. Zbog njegove mudrosti i tjelesne snage i krasote uvažavao ga i kan tatarski. Zidao je mnoge crkve i činio bezbrojna djela milostinje. Upokojio se u svojoj 43. godini, 14. novembra 1263. god. 30. septembra praznuje se prenos njegovih moštiju u grad Vladimir.
Običaji
U čast Svetog Amfilohija Ikonijskog danas se pomolite:
- Bože otaca naših, čini uvijek sa nama po Tvojoj krotosti, ne napuštaj nas Tvojom milošću, no njihovim molitvama u miru uredi život naš.
Sveti Grigorije je učinio mnogo za širenje vjere i razvoj hrišćanstva. Svetac je preminuo u bijedi, ali, prema predanju, nijednom se zbog toga nije požalio. Život je posvetio štićenju pravde i nevinih, kao i utemeljivanju pravoslavlja u hrišćanstvu. Ljude je učio da pronađu snage za oproštaj onima koji su im nanijeli nepravdu. Zato danas oprostite svima i dajte prilog u crkvu.
Kralj Aleksandar Karađorđević je Svetog Aleksandra smatrao svojim ktitorom, pa mu je tridesetih godina prošlog vijeka podignuta crkva u Beogradu, na Dorćolu.
Praznik Svetog Aleksandra Nevskog naziva se i Lesendrovan, a običaj je da oni koji imaju goste na kućnom pragu ponude rakijom.
Ako gosti dođu u kuću u kojoj se danas održava krsna slava, treba da podignu čašu i nazdrave: "Ko slavi i diže slavu, slava i narod ga čuvaju, slave na mnogaja ljeta i godine, utoliko bolje, punije i zadovoljnije!"
(Srbija Danas)
