Pri utvrđivanju visine prve penzije uzimaju se lični i godišnji koeficijent, opšti bod kao i penzijski staž osiguranika, a u najnovijem broju "Glasa osiguranika", glasila Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje (PIO), stručnjaci Fonda PIO Srbije objašnjavaju šta zapravo predstavljaju ovi elementi i kako se utvrđuju.
Suština je da se ostvarene zarade u toku godine porede sa prosječnom zaradom u državi i njihov odnos predstavlja godišnji koeficijent, dok se na osnovu svih godišnjih koeficijenata računa prosječna vrijednost i to je zapravo lični koeficijent osiguranika.
Ističe se da zakon u ovu računicu uvodi neka ograničenja, koja na kraju znače i ograničenje u visini penzije, pa godišnji koeficijent ne može da bude veći od pet, što znači da ako je godišnja zarada veća od petostrukog državnog prosjeka, sve što je preko pet ne utiče na obračun.
Postoji i ograničenje na nivou prosječnog koeficijenta za sve godine, pa prosjek, odnosno lični koeficijent ne može da bude veći od 3,8.
Određivanje staža
Iz Fonda PIO navode da kada se odredi koeficijent, na red dolazi staž, pri čemu se u ukupno trajanje uračunava ne samo staž osiguranja, već i poseban staž.
Taj posebni staž za žene je najčešće staž u trajanju od dvije godine po osnovu rođenja trećeg djeteta, a kod muškaraca se ovaj staž obično dobija po osnovu učešća u oružanim akcijama.
Žene u ovoj fazi računice imaju i uvećanje ukupnog staža za šest procenata, a uvećanje imaju i invalidski penzioneri, po formuli koja uzima u obzir dan invalidnosti i navršene godine života.
Izračunavanje opšteg boda
Ukupno trajanje penzijskog staža množi se sa prethodno utvrđenim ličnim koeficijentom i ova vrijednost predstavlja opšti bod. Za određivanje visine penzije lični bod se množi sa opštim bodom a on se određuje u skladu sa zakonskim propisima i važi za sve penzionere. Opšti bod zapravo predstavlja vrijednost jednog ličnog boda u dinarima.
Kao veoma važno iz Fonda PIO ističu, da opšti bod važi za sve penzionere i kada se penzija povećava, za isti procenat se povećava i vrijednost opšteg boda.
Dodaju da to znači da ko ostvari pravo na penziju prije povećanja, ono će mu se uračunati na rješenjem određen iznos, a ukoliko je pravo ostvareno na dan povećanja ili poslije, onda je povećanje već uračunato. Time se, ukazuju iz Fonda PIO, obezbjeđuje da niko ne bude zakinut za povećanje penzije zbog datuma kada je pravo ostvareno.
Penzioneri često prvo dobiju privremena rješenja a razlog za to je činjenica da neki podatak koji može da utiče na visinu penzije nije utvrđen. To je ili podatak o osnovici osiguranja ili o navršenom stažu u nekoj ili u više godina a moguće je da istovremeno nedostaju oba podatka.
Iz Fonda PIO naglašavaju da je do 2019. godine posljednja godina rada vrlo često bila uzrok privremenosti rješenja, jer je bilo nemoguće utvrditi koeficijent dok se ne objavi prosjek za tu godinu, a to je tek sljedeće kalendarske godine.
Promjena propisa od 2019. je ovaj nedostatak u velikoj mjeri otklonila i sada se podaci koji se odnose na staž ostvaren u godini u kojoj se ostvaruje pravo u velikom broju slučajeva utvrde prije donošenja rješenja. Razlozi za privremenost rješenja sada su uglavnom propusti poslodavaca, piše "Mondo".
.webp)
