Islamska država preuzela je odgovornost za teroristički napad u koncertnoj dvorani "Krokus" u blizini Moskve u kojoj je ubijeno najmanje 140 ljudi.
Američki zvaničnici istakli su da imaju obavještajne podatke koji ukazuju da je za napad odgovoran avganistanski ogranak Islamske države Horasan (ISIS-K), na čijem je čelu 29-godišnji Sanulah Gafari, poznat i pod imenom Šahab al-Muhadžir.
Ko je Sanulah Gafari
Malo se znalo o Gafariju prije napada u Kabulu 2021, zbog kojeg je Vašington raspisao potjernicu za njim i nagradu od 10 miliona dolara za informacije o vođi ISIS-K. Talibanski izvori su rekli da je on avganistanski Tadžik koji je služio kao vojnik u avganistanskoj vojsci, a kasnije se pridružio ISIS-K, koji je formiran krajem 2014.
Rođen je 28. oktobra 1994. godine, a diplomu inženjera stekao je na Univerzitetu u Kabulu.
Prvo je prijavljeno da je ubijen u Avganistanu prošlog juna, ali je pobjegao u Pakistan i vjeruje se da živi u Beludžistanu, rekla su dva izvora za agenciju "Rojters".
Naime, pakistanski mediji objavili su da je Gafari ubijen 9. juna 2023. godine pod "misterioznim okolnostima“, pozivajući se na avganistanske i pakistanske obavještajne službenike.
"Glas Amerike“ je izvijestio da su avganistanski i pakistanski obavještajni izvori potvrdili njegovu smrt, ali da američki zvaničnici ne mogu da potvrde njegovu smrt.
Proglašen je za vođu ISIS-K 2020. godine, a reputaciju svoje grupe ojačao je zbog tvrdokorne ideologije i napada visokog profila.
Smrtonosna grupa
ISIS-K je privukao svjetsku pažnju samoubilačkim napadom na međunarodni aerodrom u Kabulu 2021. tokom povlačenja američke vojske u kojem je poginulo 13 američkih vojnika i veliki broj civila. U septembru 2022. godine grupa je preuzela odgovornost za samoubilački napad na rusku ambasadu u Kabulu.
Ali, možda do sada najveća operacija, dogodila se u januaru, kada je u dvostrukom samoubilačkom napadu u Iranu ubijeno skoro 100 ljudi na komemoraciji komandantu Revolucionarne garde Kasemu Sulejmaniju, što je najsmrtonosniji napad militanata na iransko tlo od Islamske revolucije 1979. godine.
Pod Gafarijem, grupa je koristila napade visokog profila kako bi regrutovala i ciljala na etničke Tadžike i Uzbeke širom Centralne Azije.
ISIS-K je dobio ime po starom persijskom terminu za region, Horasan, koji je obuhvatao dijelove Irana, Turkmenistana i Avganistana, kao i oblasti Tadžikistana i Uzbekistana.
"ISIS-K nastoji da nadmaši rivalske džihadiste, izvodeći odvažnije napade kako bi se razlikovao od ostalih i stekao resurse od potencijalnih pristalica", rekao je Asfandijar Mir, viši stručnjak za bezbjednost Južne Azije u Vašingtonu.
Posljednjih godina, Gafarijeva organizacija je više puta pokušavala da napadne Rusiju u znak odmazde za njenu intervenciju u sirijskom građanskom ratu, koji je pomogao da se poraze regionalne operacije ISIS-a i održi režim predsjednika Bašara al Asada.
Analitičar Kolin Klark rekao je da postoji niz primjera islamističkih militanata koji su pobjegli umjesto da izvrše samoubilačke misije, kao što je bio slučaj sa napadačima ISIS-a koji su pobjegli nakon napada na "Bataklan“ dvoranu u Parizu u novembru 2015 i kao što je slučaj u napadu na "Krokus“ dvoranu.
Prema posljednjim podacima, ISIS-K broji 4.000 do 6.000 ljudi na terenu u Avganistanu, uključujući borce i članove porodica. Grupa se proširila kada je došlo do raspada matičnog pokreta Islamska država tokom rata u Iraku 2017. Mnogi strani borci pobjegli su iz Iraka i stigli u Avganistan i Pakistan da bi se pridružili ISIS-K, rekao je visoki irački bezbjednosni zvaničnik, koji je govorio pod uslovom anonimnosti.
Vjeruje se da ISIS-K radi na uspostavljanju regionalne mreže džihadističkih grupa koje bi pomogle u izvođenju međunarodnih napada.
Mavlavi Habib Rahman, bivši visoki vođa ISIS-K koji se predao talibanima, rekao je da je grupa uspješno regrutovala i državljane Tadžikistana. Stoga, otkriće tadžikistanskih pasoša kod napadača na "Krokus“ dvoranu, ukazuje na vezu sa Gafarijevom grupom.
Tadžikistan, u kojem pretežno žive sunitski muslimani, dom je 10 miliona ljudi. Poslije brutalnog građanskog rata 1990-ih, on je i dalje jedna od najsiromašnijih bivših sovjetskih republika. Еkonomija u velikoj mjeri zavisi od milion radnika migranata u Rusiji. Tadžikistanski zvaničnici su rekli da se mnogi Tadžikistanci koji žive u Rusiji žale na maltretiranje, što ih čini lakšom metom za regrutovanje.
Opasnost u Еvropi
Vlasti u nekoliko evropskih zemalja izvele su niz hapšenja navodnih regruta ISIS-a u julu i decembru prošle godine, optuženih za planiranje terorističkih napada. Francuska, koja je domaćin Olimpijskih igara ove godine, saopštila je da podiže upozorenje na terorizam na najviši nivo nakon pokolja u Moskvi.
Tokom protekle dvije godine, ISIS-K je bio usredsređen na Rusiju, kritikujući Putina što je promijenio tok sirijskog građanskog rata podržavajući predsjednika Bašara al-Asada protiv Islamske države, rekli su stručnjaci za bezbjednost.
"ISIS-K već neko vreme planira napade unutar Rusije“, rekao je Aron Zelin, viši saradnik Vašingtonskog instituta za bliskoistočnu politiku.
Ruska služba bezbednosti saopštila je 7. marta da je spriječila oružani napad grupe na sinagogu u blizini Moskve, prenosi "Nova.rs".
Sanaullah Ghafari, the 29-year-old leader of ISIS-K, has turned the terror group into one of the most feared branches of the global Islamic State network, capable of conducting operations far from its bases on the borders of Afghanistan pic.twitter.com/0lwfg2JkKl
— AX1 (@Ax1G20) March 26, 2024
