U Arhivu Vojvodine u Novom Sadu završena je restauracija "Zbornika isprava pravoslavne opštine vukovarske iz 18. veka", koja dokazuje da su Srbi donijeli ćirilicu u Vukovar najkasnije 1690. godine sa patrijarhom Arsenijem Trećim Čarnojevićem.
Zbornik je vlasništvo Saborne crkve Svetog Nikole u Vukovaru, podignute tridesetih godina 18. vijeka na mjestu prethodnog hrama sagrađenog u godini Velike srpske seobe.
Crkva je stradala u mnogim ratovima, a najviše u onom devedesetih godina prošlog vijeka, pa se zajedno sa mnogim drugim dragocjenim spisima i Zborniku izgubio trag.
Prije četiri godine Zbornik je na tavanu vukovarskog Srpskog doma, uništenog u ratu prije tri decenije, pronašao protojerej-stavrofor Saša Kuzmanović.
U Zborniku, koji ima 48 stranica, na prvoj piše da je Glavna skupština Pravoslavne crkveno-školske opštine Vukovar povjerila kraljevskom javnom bilježniku Risti Mihajloviću da izdvoji značajnije dokumente, a on je kasnije naložio da se oni povežu u knjigu radi lakšeg čuvanja.
Tu je i poslanica mitropolita Vikentija Jovanovića iz 1732. godine, što je ujedno i najstariji spis Zbornika, a zatim i fakti o opštinskim propisima, tužbe, poslanice, spomenice. Najmlađi dokument je iz 1894. godine.
Direktor novosadskog arhiva Nebojša Kuzmanović jesenas je praznoj biblioteci Srpskog doma, čija kompletna obnova još nije okončana, poklonio 1.000 knjiga - polovinu iz lične, a polovinu iz biblioteke institucije kojom rukovodi, prenose "Večernje novosti".
"U drugim arhivima u Srbiji i u okruženju desetina ljudi su stručnjaci, ali ogroman broj dokumenata treba zaštititi. Arhiv Vojvodine razvio je svoju konzervatorsku službu, a naša obaveza je da na tom planu pomognemo i našim sunarodnicima u regionu", pojasnio je Kuzmanović ovaj restauratorski poduhvat.
Konzervatori Maja Jokmanović i Višnja Nikolić su oko dva mjeseca "u život vraćale" oštećene stranice.
Najveći problem predstavljala je rastvorljivost mastila, pa mnogi dokumenti nisu mogli da budu podvrgnuti "mokrim postupcima" zbog mogućeg razlivanja teksta.
One su rekle da je knjiga sada ponovo uvezana i da zahtijeva određen način čuvanja, navodeći da bi najuputnije bilo da se Zbornik na korištenje da u digitalnoj formi jer svako listanje može da napravi novi problem.
Svetonikoljskom hramu biće predati original i kopija. U digitalnom obliku biće dostupan i na drugim jezicima, a promocija ovog dragocjenog dokumenta u planu je do kraja februara u novosadskom Arhivu Vojvodine.
Prezentaciju u Vukovaru, čak i u slučaju po Srbe povoljnih rezultata popisa, nije realno očekivati jer još od 2015. godine vlast u gradu na Vuki ne dozvoljava zvaničnu upotrebu srpskog jezika i pisma.
