Upravo je objavljena zastrašujuća informacija: Da li je počelo da se dešava ono čega smo se svi plašili?

Sjevernoatlantski subpolarni vrtlog (North Atlantic Subpolar Gyre) ima ključnu ulogu u prenosu toplote ka sjevernoj hemisferi i dio je mnogo većeg sistema okeanskih struja poznatog kao Atlantska meridionalna cirkulacija (AMOC). Međutim, novi dokazi ukazuju na to da subpolarni vrtlog gubi stabilnost još od pedesetih godina prošlog vijeka, što znači da bi njegovo kruženje moglo znatno oslabiti u narednim decenijama, navodi se u istraživanju objavljenom 3. oktobra u časopisu Sajens advensis (Science Advances).

Zdravlje

Komarci šire tri opasna virusa, naučnici u panici

„To je veoma zabrinjavajuće“, rekla je vodeća autorka studije Beatris Arejano Nava, postdoktorska istraživačica fizičke geografije na Univerzitetu Ekseter u Ujedinjenom Kraljevstvu, za Lajv sajens (Live Science). „Subpolarni vrtlog je nedavno prepoznat kao klimatski sistem koji može dostići tačku preokreta. Još uvijek moramo bolje razumjeti posljedice njegovog naglog slabljenja, ali ono što do sada znamo iz malog broja objavljenih studija jeste da bi to moglo izazvati više ekstremnih vremenskih pojava, naročito u Evropi... kao i promjene u globalnim obrascima padavina.“

Nauka i tehnologija

Svijet konačno priznao: Srbin riješio Teslin domaći zadatak

Sjevernoatlantski subpolarni vrtlog dio je AMOC-a, ali može dostići svoju prelomnu tačku nezavisno od tog ogromnog sistema struja. Klimatske posljedice za Evropu, posebno, bile bi slične onima koje bi izazvao kolaps AMOC-a, iako vjerovatno manje intenzivne, jer je AMOC mnogo veći sistem, objasnila je Arejano Nava. Međutim, upozorava ona, „čak i ako posljedice nisu katastrofalne kao kod potpunog kolapsa AMOC-a, slabljenje subpolarnog vrtloga može izazvati značajne klimatske promjene.“

Prethodna istraživanja sugerišu da bi AMOC mogao da se uruši u bliskoj budućnosti, jer njegov glavni „motor“ – tok guste vode sa površine sjevernog Atlantika i Arktika ka morskom dnu – počinje da slabi. Taj tok, koji se do sada sastojao od izuzetno hladne i slane vode, sada se razređuje otopljavanjem leda i zagrijavanjem okeana usled globalnog porasta temperatura, pa voda na pojedinim mjestima više nije dovoljno gusta da bi tonula. (Hladna, slana voda gušća je od toplije i manje slane.)

Nauka i tehnologija

Šta se dešava i šta nas čeka? Insekti nestaju zabrinjavajućom brzinom

Slična sudbina mogla bi zadesiti i sjevernoatlantski subpolarni vrtlog, koji takođe zavisi od potapanja površinskih voda. Tok guste vode u središtu vrtloga održava rotirajuće struje aktivnim, rekla je Arejano Nava. Međutim, sistem djelimično pokreću i vjetrovi, pa potpuni kolaps nije vjerovatan, dodala je ona.

Sjevernoatlantski subpolarni vrtlog grana je AMOC-a, pa bi kolaps AMOC-a nužno značio i drastično slabljenje vrtloga. S druge strane, slabljenje subpolarnog vrtloga ne mora nužno značiti da se AMOC urušio, objašnjava Arejano Nava.

Zdravlje

Nauka dokazala da supa ima protivupalna svojstva

„Subpolarni vrtlog može iznenada oslabiti bez kolapsa AMOC-a“, rekla je. „To se upravo dogodilo tokom prelaska u Malo ledeno doba, u XIII i XIV vijeku.“

Malo ledeno doba, koje je trajalo od oko 1250. do kasnih 1800-ih godina, bilo je jedno od najhladnijih razdoblja na sjevernoj hemisferi nakon završetka posljednjeg ledenog doba. Prosječne temperature su pale za oko 2 °C, rijeke i luke širom Evrope i Sjeverne Amerike zimi su se smrzavale, što je izazvalo poljoprivredne krize i ozbiljno poremetilo srednjovjekovno društvo, navodi Njujorker (The New Yorker). Iako su faktori poput vulkanskih erupcija i smanjene solarne aktivnosti doprinijeli početku Malog ledenog doba, smatra se da je sjevernoatlantski subpolarni vrtlog imao ključnu ulogu u njegovom jačanju.

Nauka i tehnologija

Naučnici riješili da pregledaju dno zagađene rijeke Čikago: Svjetlosne zamke otkrile 24 nevjerovatne vrste

Sa klimatskim promjenama, današnji uslovi drastično su drugačiji nego u XIII vijeku, pa naučnici ne znaju da li bi novo Malo ledeno doba uopšte bilo moguće, rekla je Arejano Nava. Ipak, to pokazuje kakve bi klimatske posljedice mogle da nas očekuju.

Tragovi u školjkama

Za potrebe nove studije, Arejano Nava i njene kolege analizirali su postojeće skupove podataka dobijene iz školjki dviju vrsta sjevernoatlantskih mekušaca – Arktika islandika (Arctica islandica) i Glicimeris glicimeris (Glycymeris glycymeris). Školjke u svojim slojevima tokom rasta „zapisuju“ informacije o okeanu – na primjer, apsorbuju različite oblike hemijskih elemenata poput kiseonika, što naučnicima može pružiti tragove o okeanskim procesima tokom vremena.

„Zahvaljujući školjkama, imamo precizno datirane slojeve – one su poput godova u drvetu, samo što su u okeanu“, objasnila je Arejano Nava.

Svijet

Superćelijske oluje prijete Evropi! Očekuju se sve jači udari

Istraživači su sastavili 25 skupova podataka kako bi napravili detaljnu rekonstrukciju ponašanja sjevernoatlantskog subpolarnog vrtloga u posljednjih 150 godina. Pronašli su dva snažna signala nestabilnosti. Najnoviji, koji traje i danas, ukazuje da se vrtlog približava prelomnoj tački zbog globalnog zagrijavanja, što potvrđuje ranija zapažanja i istraživanja, rekla je Arejano Nava.

Ali drugi signal bio je potpuno neočekivan, dodala je. Podaci iz školjki pokazali su da je subpolarni vrtlog bio nestabilan nekoliko godina prije takozvane promjene režima u sjevernom Atlantiku dvadesetih godina prošlog vijeka. Taj ranije poznati događaj karakterisalo je jačanje struja u vrtlogu. Nestabilnost subpolarnog vrtloga vjerovatno je izazvala tu promjenu režima, a vremenski okvir ukazuje na to da je taj period nestabilnosti možda predstavljao oporavak vrtloga nakon kolapsa tokom Malog ledenog doba, rekla je Arejano Nava.

Zdravlje

Crv mesožder otkriven u tijelu čovjeka: Nadležni se hitno oglasili

„U nekom trenutku morao je ponovo ojačati, ali za to još nemamo potpune dokaze, jer nismo istraživali te mehanizme u detalje“, objasnila je.

Bez obzira na to da li je nestabilnost s početka XX vijeka zaista bila znak povratka vrtloga na punu snagu, poklapanje između signala iz školjki i poznate promjene režima dvadesetih godina prošlog vijeka pokazuje da su rezultati pouzdani, rekla je Arejano Nava.

„Ako primjetite gubitak stabilnosti koji prati nagla promjena, onda možete biti sigurni da su to rani znakovi predstojeće nagle promjene“, zaključila je.

(Telegraf)