Postignut dogovor: Evropa zabranjuje uvoz ruskog gasa

Sporazum predviđa pravno obaveznu zabranu uvoza tečnog prirodnog gasa i gasa iz cjevovoda iz Rusije, sa potpunom zabranom krajem 2026. godine, odnosno u jesen 2027. godine.

Kako se navodi, uvoz ruskog gasa iz cjevovoda i tečnog prirodnog gasa će biti zabranjen šest nedjelja nakon stupanja na snagu uredbe, uz očuvanje prelaznog perioda za postojeće ugovore. Za kratkoročne ugovore o snabdijevanju zaključene prije 17. juna 2025. godine, zabrana uvoza ruskog gasa primenjivaće se od 25. aprila 2026. godine za tečni prirodni gas (LNG) i od 17. juna 2026. godine za gasovodni gas.

Za dugoročne ugovore o uvozu tečnog prirodnog gasa (TPG), zabrana će se primjenjivati od 1. januara 2027. godine, u skladu sa 19. paketom sankcija.

Što se tiče dugoročnih ugovora za uvoz gasa putem cjevovoda, zabrana će stupiti na snagu 30. septembra 2027. godine, pod uslovom da se ispune ciljevi punjenja skladišta predviđeni uredbom o skladištenju gasa, a najkasnije 1. novembra 2027. godine.

Izmjene postojećih ugovora biće dozvoljene samo u usko definisane operativne svrhe i ne mogu dovesti do povećanja obima.

Rojters navodi da je udio ruskog gasa u uvozu EU iznosio 12 odsto u oktobru, znatno manje u odnosu na oko 45 odsto prije početka sukoba u Ukrajini 2022. godine. Mađarska, Francuska i Belgija ostaju među državama članicama koje i dalje uvoze ruski gas.

Nacionalni planovi diverzifikacije

Nakon tri godine razmišljanja, preklinjanja i popuštanja, EU je odlučila da istraje u svojoj namjeri da protera ruske energente iz Evrope, ali je i dalje pitanje da li će im to uspjeti.

Predložena uredba zahtijeva od svih država članica da dostave "nacionalne planove diverzifikacije" u kojima će biti navedene mjere i potencijalni izazovi.

Istovremeno, sporazum jača nadzor EK tako što zahtjeva od država članica da obaveste Komisiju u roku od mjesec dana od stupanja na snagu uredbe da li imaju ugovore o snabdijevanju ruskim gasom ili nacionalne zakonske zabrane.

Isti zahtjev za podnošenje nacionalnog plana diverzifikacije važiće za one države članice koje i dalje uvoze rusku naftu, poput Mađarske, sa ciljem prekida tog uvoza. Uredbu će pratiti izjava Komisije o namjeri da se podnese zakonski prijedlog o postepenom ukidanju uvoza ruske nafte u EU najkasnije do kraja 2027. godine.

Lideri EU su se, u Versajskoj deklaraciji iz marta 2022. godine, dogovorili da što prije postepeno ukinu zavisnost od ruskih fosilnih goriva.

U obrazloženju se navodi da je, shodno tome, uvoz gasa i nafte iz Rusije u EU značajno opao posljednjih godina. Međutim, dok je uvoz nafte pao ispod 3 odsto u 2025. godini zahvaljujući trenutnom režimu sankcija, ruski gas i dalje čini procenjenih 13 odsto uvoza EU ​​u 2025. godini, u vrijednosti većoj od 15 milijardi evra godišnje. Zbog toga je EU i dalje smatra da je izložena značajnim rizicima u pogledu njene trgovine i energetske bezbjednosti.

U Uredbi, koja predstavlja centralni element plana Evropske unije "RipauerEU" za okončanje zavisnosti od ruske energije, u jednom segmentu se ipak ogleda slabost, ali i licemerje EU, kada su u pitanju sve njihove prijetnje. Dok postavljaju uslove i traže da im članice EU pišu referate kako će se osloboditi ruskog gasa - oni kroz posebnu odredbu ostavljaju otvorena vrata da ih Rusija ipak izbavi, ako to bude potrebno. Odnosno, da u slučaju potrebe mogu da suspenduju tu zabranu i da ipak uvoze gas.