Ustavni sud BiH blokirao zakon o finansiranju stranaka u Srpskoj

"Odlukom o privremenoj mjeri privremeno se stavlja van snage Zakon o finansiranju političkih organizacija („Službeni glasnik RS“ broj 45/25) usvojen na Dvadeset drugoj posebnoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske održanoj 21. maja 2025. godine", saopšteno je iz suda.

Babalj je taj zahtjev podnio u svojstvu prvog zamjenika predsjedavajućeg Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH nakon što je, većinom glasova, taj zakon usvojen u Narodnoj skupštini Republike Srpske 21. maja 2025. godine.

Novim pravilima je, u odnosu na ranija rješenja, regulisano da se partije finansiraju iz članarina, priloga pravnih i fizičkih lica, kao i, između ostalog, izdavačke djelatnosti, ali ne i iz budžeta Republike Srpske te opština i gradova na osnovu čega su proteklih godina inkasirali desetine miliona maraka.

"Ustavni sud je u obrazloženju, između ostalog, istakao da postojanje bitno različitih zakonskih rješenja na državnom i entitetskom nivou kada je riječ o javnom finansiranju političkih stranaka/organizacija ukazuje na argumentiranu sumnju da bi primjena osporenog zakona mogla ugroziti ustavno načelo vladavine prava i rezultirati različitim tretmanom u ostvarivanju političkih prava i aktivnosti političkih stranaka iz entiteta RS", navode iz Suda.

Sud, koji radi bez sudija iz Srpske, iako je to ustavna odredba, je ocijenio i kao relevantnu i činjenicu da se postupak odlučivanja odvija u samom završetku budžetske godine, kada je potrebno izvršiti raspodjelu već planiranih sredstava.

"Nedonošenje privremene mjere bi, u slučaju da zahtjev podnosioca naknadno bude usvojen, dovelo do situacije u kojoj se ta sredstva više ne bi mogla rasporediti za tekuću godinu te bi isplata bila onemogućena. Dodatno, postoji realna mogućnost da sredstva za javno finansiranje političkih subjekata uopšte ne budu planirana u budžetu RS za 2026. godinu. Time bi važenje spornog zakona, ukoliko bi bio proglašen neustavnim, proizvelo dugotrajne nepovratne posljedice koje bi se odrazile ne samo na raspodjelu sredstava za 2025. godinu već i na ukupnu mogućnost osiguranja zakonski predviđenog nivoa finansiranja u godini održavanja općih izbora", saopšteno je iz Suda.

Podsjetili su i da se „naredne godine, u oktobru održavaju opšti izbori“ i da će prije raspisivanja izbora stranke i nezavisni kandidati morati preduzimati aktivnosti pripreme za izbore.

"Ta okolnost dodatno naglašava neposredne i potencijalno nepopravljive posljedice primjene osporenog zakona za stranke. Cijeneći argumente podnosioca zahtjeva, Ustavni sud je smatrao da postoji dovoljno razloga koji ukazuju na to da bi provođenje osporenog zakona prije nego što Ustavni sud odluči o podnesenom zahtjevu za ocjenu ustavnosti imalo ozbiljne i neotklonjive štetne posljedice", poručeno je iz suda uz podsjećanje da odluka o privremenoj mjeri ne prejudicira odluku o meritumu zahtjeva.