Kako je krnji Ustavni sud obrazložio odbijanje Dodikove apelacije

Ustavni sud BiH je odlučivao o meritumu žalbe Dodikove odbrane na pravosnažnu presudu Suda BiH, kojom je Dodik dobio godinu dana zatvora i zabranu političkog djelovanja.

Saopštenje krnjeg Ustavnog suda prenosimo u cjelosti:

Ustavni sud Bosne i Hercegovine je 4. novembra 2025. godine održao 10. vanrednu plenarnu sjednicu (onlajn) na kojoj je donio odluku o dopustivosti i meritumu po apelacijama br. AP-3722/25 i AP-4095/25 (apelant Milorad Dodik). S obzirom na to da je apelacije u predmetima br. AP-3722/25 i AP-4095/25 podnio isti apelant (Milorad Dodik) i da se osporene odluke tiču iste pravne stvari, Ustavni sud je, u skladu sa članom 32. stav (1) Pravila Ustavnog suda, donio odluku o spajanju navedenih apelacija u kojima je proveo jedan postupak i donio jednu odluku pod brojem AP-3722/25.

Odlukom o dopustivosti i meritumu u predmetu broj AP-3722/25 (Milorad Dodik) Ustavni sud je odbio kao neosnovanu apelaciju Milorada Dodika podnesenu protiv Presude Suda Bosne i Hercegovine broj S1 2 K 046070 25 Kž 2 od 12. juna 2025. godine u odnosu na član II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i član 6. stav 1. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (Evropska konvencija), član 7. Evropske konvencije i član 18. Evropske konvencije u vezi sa članom 6. Evropske konvencije.

BiH

Krnji Ustavni sud odbio apelaciju Milorada Dodika

Ustavni sud je odbacio kao nedopuštene apelacije Milorada Dodika podnesene u odnosu na član II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i član 6. stav 2. Evropske konvencije u vezi s izjavama javnih zvaničnika datih tokom suđenja apelantu zbog toga što su očigledno (prima facie) neosnovane.

Ustavni sud je odbacio kao nedopuštenu apelaciju Milorada Dodika podnesenu protiv Rješenja Suda Bosne i Hercegovine broj S1 3 Iž 052766 25 Iž od 18. augusta 2025. godine i Odluke Centralne izborne komisije Bosne i Hercegovine (CIK) broj 06-1-07-939/25 od 6. augusta 2025. godine u odnosu na član II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i član 6. stav 1. Evropske konvencije, te član 3. Protokola broj 1 uz Evropsku konvenciju zbog toga što je ratione materiae inkompatibilna s Ustavom Bosne i Hercegovine.

BiH

Ko su sudije koje danas odlučuju o Dodikovoj apelaciji?

U obrazloženju odluke u vezi s navodom o povredi prava na pravično suđenje u odnosu na postupak koji je uslijedio nakon donošenja osuđujuće presude Suda BiH (AP-4095/25) Ustavni sud je naveo da je u konkretnom slučaju CIK po službenoj dužnosti proveo postupak utvrđivanja prestanka apelantovog mandata predsjednika RS. Taj postupak je proveden u skladu s relevantnim odredbama Izbornog zakona BiH nakon što je donesena osporena drugostepena presuda Suda BiH iz predmeta broj AP-3722/25, odnosno nakon što je osuđujuća presuda protiv apelanta postala pravosnažna. Iz obrazloženja odluka CIK-a i Suda BiH proizlazi da se u tom postupku nije odlučivalo o ustavnosti i zakonitosti postupanja Suda BiH u krivičnom postupku protiv apelanta. Na deklaratorni karakter osporene odluke CIK-a (konstatiranje prestanka apelantovog mandata) ukazano je i u odgovoru CIK-a na apelaciju. Na osnovu toga, Ustavni sud je zaključio da se osporenim odlukama iz predmeta broj AP-4095/25 nije odlučivalo o apelantovim „građanskim pravima i obavezama“, niti o „krivičnoj optužbi“ u smislu člana 6. stav 1. Evropske konvencije, zbog čega garancije iz člana II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i člana 6. stav 1. Evropske konvencije nisu primjenjive na postupak proveden pred CIK-om i Sudom BiH. Takav zaključak posljedično isključuje i meritorno ispitivanje apelantovih navoda o navodnoj pristrasnosti članice vijeća CIK-a V. B. P. koja je učestvovala u donošenju osporene odluke CIK-a od 6. augusta 2025. godine, s obzirom na to da pravo na nezavisan i nepristrasan sud u konvencijskom smislu predstavlja jedan segment prava na pravično suđenje. S obzirom na navedeno, Ustavni sud je utvrdio da je taj dio apelacionih navoda ratione materiae inkompatibilan s Ustavom Bosne i Hercegovine i Evropskom konvencijom.

Nadalje, Ustavni sud je u odnosu na apelantove navode u vezi s kršenjem principa kažnjavanja samo na osnovu zakona iz člana 7. Evropske konvencije ukazao da je riječ o novom krivičnom djelu koje je inkorporirano u krivičnopravni sistem djelovanjem visokog predstavnika. Dalje je istaknuto da iz stanja spisa predmeta proizlazi da su redovni sudovi prvi put u apelantovom slučaju primijenili i tumačili član 203a Krivičnog zakona Bosne i Hercegovine (neizvršavanje odluka visokog predstavnika; KZBiH), te da se stoga ne može govoriti o uporednim situacijama/presedanima. Suština apelantovih prigovora u vezi s primjenom prava odnosi se na način donošenja zakonske odredbe koja je primijenjena na apelanta, te na pravni status Kristijana Šmita kao visokog predstavnika i njegovu ulogu u pravnom sistemu Bosne i Hercegovine, tj. njegovo pravo da donosi zakone. To se u okolnostima konkretnog predmeta odnosilo na ovlaštenje visokog predstavnika da donese dvije odluke od 1. jula 2023. godine kojima se sprečava stupanje na snagu Zakona o objavljivanju zakona i drugih propisa Republike Srpske i Zakona o neprimjenjivanju odluka Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, a potom i odluku od 1. jula 2023. godine kojom se donosi Zakon o izmjenama i dopunama KZBiH i propisuje krivično djelo za koje je apelant procesuiran i osuđen.

U pogledu nadležnosti visokog predstavnika da donosi zakone, Ustavni sud je ukazao da je već ranije u više svojih odluka izrazio svoj stav da ovlaštenja visokog predstavnika proizlaze iz Aneksa X, relevantnih rezolucija Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda i Bonske deklaracije, te da ta ovlaštenja nisu podložna kontroli Ustavnog suda, kao ni vršenje tih ovlaštenja (vidi, npr. Odluku o dopustivosti i meritumu broj U-27/22 od 23. marta 2023. godine, tač. 72. i 73. s daljnjim referencama, dostupnu na www.ustavnisud.ba). U konkretnom slučaju Ustavni sud je zapazio da je 1. jula 2023. godine visoki predstavnik intervenisao u pravni sistem Bosne i Hercegovine i umjesto Parlamentarne skupštine Bosne i Hercegovine donio Zakon o izmjenama i dopunama KZBiH. U tom pogledu, prema mišljenju Ustavnog suda, on je djelovao kao zakonodavna vlast Bosne i Hercegovine, te navedena dopuna KZBiH nesporno ima pravnu prirodu domaćeg propisa čija kontrola ustavnosti nije predmet ove apelacije. Stoga je Ustavni sud utvrdio da su neosnovani apelantovi navodi koji su se ticali osporavanja pravnog statusa visokog predstavnika i njegovih ovlaštenja u kontekstu propisivanja krivičnog djela iz člana 203a KZBiH za koje je apelant proglašen krivim. Prema mišljenju Ustavnog suda, o tome su se detaljno izjasnili redovni sudovi, što je bila i okosnica cjelokupnog krivičnog postupka. Prema tome, Ustavni sud smatra da je u konkretnom slučaju nesporno ispoštovan osnovni uvjet iz člana 7. Evropske konvencije da samo zakon može propisati krivično djelo i kaznu, odnosno da je krivično djelo jasno definisano zakonom. Isto tako, a suprotno apelantovim tvrdnjama, Ustavni sud smatra i da je krivično djelo za koje je apelant osuđen bilo na snazi u vrijeme potpisivanja spornih ukaza.

U odnosu na predvidljivost i dostupnost pravne norme na osnovu koje je apelant osuđen i na osnovu koje mu je izrečena sporna mjera sigurnosti istaknuto je da u situaciji kada se, kao u konkretnom slučaju, prvi put tumači odredba krivičnog zakona sa zakonitim pravnim osnovom i koja je jasno formulirana (član 203a KZBiH), Ustavni sud smatra da su redovni sudovi na adekvatan i dovoljan način raspravili sva sporna pitanja u vezi s kvalitativnim zahtjevima iz člana 7. Evropske konvencije. Prema mišljenju Ustavnog suda, takva tumačenja činjenica iz osporenih presuda ne ostavljaju dojam proizvoljnosti.

Nadalje, Ustavni sud je razmotrio i apelantove navode u odnosu na nezavisnost i nepristrasnost dvije sutkinje Suda BiH koje su postupale u krivičnom postupku protiv apelanta. U vezi s tim, Ustavni sud je nakon razmatranja tih apelantovih navoda, kao i činjenica i okolnosti predmeta utvrdio da nepristrasnost sutkinja u predmetu nije dovedena u sumnju, zbog čega nije postojala obaveza njihovog izuzimanja. Zbog toga je Ustavni sud utvrdio da u konkretnom slučaju nije došlo do kršenja apelantovog prava na nezavisan i nepristrasan sud.

U odnosu na javnost suđenja Ustavni sud primjećuje da je tokom cijelog krivičnog postupka bila osigurana javnost suđenja te da je glavnom pretresu prisustvovala brojna publika. Prema mišljenju Ustavnog suda, redovni sudovi su dali jasne razloge zbog čega je bilo neophodno preduzeti određene mjere s ciljem održavanja reda u sudnici. Ukazano je da je apelaciono vijeće utvrdilo da nije došlo ni do prekida prijenosa suđenja na monitorima u dijelu gdje sjedi publika. Stoga je, prema mišljenju Ustavnog suda, jasno da je publika, odnosno javnost mogla nesmetano pratiti suđenje.

U odnosu na apelantove navode da odluku o delegiranju nije donio funkcionalno nadležan sud, Ustavni sud je ukazao da je apelantove navode o tome ispitalo apelaciono vijeće u osporenoj drugostepenoj presudi. Obrazloženje koje je u vezi s tim dato je dovoljno jasno i nije proizvoljno, posebno imajući u vidu da se radilo o pitanju o kojem je prethodno pravosnažno odlučeno. Pri tome je Ustavni sud istakao da sud pred kojim je apelantu suđeno ima sve kompetencije za suđenje kao svaki drugi redovni sud. Radi se o zakonom uspostavljenom sudu, u kojem sude sudije profesionalci i u čijoj je stvarnoj nadležnosti utvrđivanje apelantove krivične optužbe iz člana 203a KZBiH. Stoga je Ustavni sud utvrdio da su i ti apelantovi navodi neosnovani.

Nadalje, Ustavni sud je utvrdio da je u konkretnom slučaju ispunjen zahtjev iz principa „pravičnosti“ da se svi dokazi izvedu na glavnom pretresu u prisustvu optuženog s ciljem osiguranja principa kontradiktornosti postupka. Ustavni sud nije mogao zaključiti da su redovni sudovi načinom provođenja dokaznog postupka u toj krivičnopravnoj stvari izašli iz okvira diskrecije slobodne ocjene dokaza provedenih u postupku, niti je dovedena u pitanje „jednakost oružja“, što bi rezultiralo kršenjem člana 6. stav 1. Evropske konvencije.

Ustavni sud smatra da redovni sudovi u obrazloženju osporenih odluka nisu propustili detaljno odgovoriti na sve apelantove argumente/prigovore od suštinskog značaja za ishod postupka u konkretnom predmetu, te da su dali relevantne i dovoljne razloge za svoje odlučenje. Također, Ustavni sud je razmotrio i ostale brojne navode iz apelacije u kontekstu prava na pravično suđenje, ali je zaključio da se njima ne pokreću pitanja koja bi se trebala zasebno detaljno razmotriti. Stoga, Ustavni sud smatra da okolnosti konkretnog predmeta u svjetlu prethodnih razmatranja i zaključaka ne ostavljaju dojam da je u krivičnom postupku protiv apelanta, sagledanom u cijelosti, prekršeno pravo na pravično suđenje.

S obzirom na odluku Ustavnog suda u ovom predmetu, odlučeno je da nije neophodno posebno razmatrati apelantov prijedlog za donošenje privremene mjere.